Geçici ithalat rejimi kapsamında ithalat vergilerinden tam muafiyet uygulanmak suretiyle yurda geçici olarak girişi yapılan özel ve ticari kullanıma mahsus kara taşıtlarının yurda giriş işlemlerinde yorucu bir prosedür ilgilileri bekliyor. Diğer kuruluşların mevzuatını bir tarafa bırakıp gümrük mevzuatı açısından yapılması gerekenleri belirtelim.
Özel kullanıma mahsus kara taşıtları
Bu araçlar turistik kolaylıklardan istifade suretiyle geçici olarak yurda sokuluyor. Yurda girerken gümrük idaresinin Taşıt Takip Programına kullanan şahsın TC kimlik numarası, emeklilik belgesi numarası ile kişinin doğum tarihi, baba adı, doğum yeri, pasaport numarası, taşıtın plakası, 17 karakterli şase numarası ve sigorta poliçesi süresi gibi bilgiler kaydediliyor.
Bu taşıtlarla birlikte getirilen deniz motoru, jet-ski, kum motoru, yat, motosiklet vb. gibi araçlar da programa ek taşıt olarak kaydediliyor ve şahsın pasaportuna işleniyor.
Vekâleten veya kiralanmak suretiyle getirilen taşıtlar da programa kaydediliyor.
Çalınma nedeniyle çıkış kaydı kapatılmış bulunan bir taşıtın daha sonra bulunarak yurt dışı edilmek üzere gümrük idaresine müracaatında çıkış kaydı üzerinde değişiklik yapma yetkisi verildiğinden, fiilen çıkışı yapılırken Taşıt Takip Programı'nın sorgulama bölümündeki "çalıntı araçlar" ve "çalıntı olup bulunan araçlar" açıklama hanesi zorunlu olarak dolduruluyor.
4458 sayılı Gümrük Kanunu'na göre bedelsiz ithalat hakkına sahip kişiler, ülkemize görevli olarak gelen yabancı ülke görevlileri, yabancı basın yayın organlarının yabancı uyruklu mensupları ve NATO mensupları tarafından getirilen yabancı plakalı özel kullanıma mahsus kara taşıtları ile ülkemizden transit olarak geçecek olan özel kullanıma mahsus taşıtların getiriliş amacına ve şahısların beyanına bakılmaksızın programa kaydediliyor.
Yurda girişi sırasında yurtta kalma süresi 180 gün ya da 1 yıl verilmesi gerekirken sigorta poliçesi süresinin yeterli olmaması sebebiyle kısıtlı süre verilerek yurda girişi sağlanan taşıtlarla ilgili olarak da;
a) Sigorta poliçesinin taşıtın girişi sırasında verilen kısıtlı süre içerisinde yenilenerek yine bu süre içerisinde ibraz edilmesi halinde herhangi bir cezai müeyyide uygulanmaksızın işlem yapılıyor.
b) Yenilenen sigorta poliçesinin taşıtın girişi sırasında verilen süre dışında ancak kanuni yurtta kalma süresi (180 gün ya da 1 yıl) içerisinde ibrazı halinde ise Gümrük Kanunu'nun 241/1 inci maddesi uyarınca para cezası uygulanıyor,
c) Yenilenen sigorta poliçesinin taşıtın çıkışı sırasında ibrazı halinde Taşıt Takip Programı'nda çıkış kaydı cezalı ya da normal çıkış kaydıyla kapatılıyor.
d) Yenilenen sigorta poliçesine istinaden süre uzatımı talebinde bulunulması halinde, sigorta poliçesinin uzatılan süresi de dikkate alınarak, yurtta kalma süresi ilgililerin durumuna göre 180 gün veya 1 yıla tamamlatılmak suretiyle işlem yapılacak ve uzatılan süre sonu Taşıt Takip Programı'na ve şahsın pasaportuna kaydediliyor.
e) Bu şekilde yenilenen sigorta poliçelerine istinaden yapılan çıkış ya da süre uzatımı müracaatlarına ilişkin dilekçe ve belge örnekleri ilgili gümrük idaresinde muhafaza ediliyor.
Bu işlemler yapılırken programa hatalı veri girişleri yapılmış ise;
Gümrük sahasındaki bütün programlar entegre olduğundan, hatalı veri girişi yapılması durumunda ilgili memur tarafından sadece araç gümrük sahasında iken düzeltme yapılabiliyor. Ancak; yönetici yetkisine sahip kullanıcılar tarafından herhangi bir süre kısıtlaması olmaksızın ve aracın gümrük sahasında olup olmamasına bakılmaksızın kayıt üzerinde güncelleme yapılabiliyor.
Aracın giriş kaydı kapatılmış ise, giriş kaydı üzerinde veya araca ait bir ihbar var ise ihbar kalkmadan araca ait kayıt üzerinde değişiklik yapılamıyor. Gerekli düzeltmenin yapılması için konu Gümrükler Kontrol Genel Müdürlüğü'ne intikal ettiriliyor.
Aracın çıkış işleminin yapılmaması gerekirken sehven çıkış işlemi yapılmış ise çıkış kaydı yalnızca yönetici yetkisine sahip kullanıcılar tarafından iptal edilebiliyor.
Ticari kullanıma mahsus kara taşıtları
Bu taşıtların da Taşıt Takip Programı üzerinden yurda geçici giriş işlemi gerçekleştiriliyor. TIR karnesi kapsamında gelen taşıtlar ise TIR Takip Programı'na kaydediliyor.
TIR karnesi kapsamında yurda giren ve herhangi bir gümrük idaresinde yükünü boşaltarak TIR Takip Programı'ndan kaydı kapatılan araçlardan;
a) Aynı gümrük idaresinden TIR karnesi kapsamında yük alarak çıkış yapacak olanların TIR Takip Programı'na kaydı yapılıyor. Yük almak üzere başka bir gümrük idaresine boş olarak sevk edilenler, sevk gümrük idaresine ulaşıncaya kadar takibinin yapılabilmesi amacıyla Taşıt Takip Programına kaydediliyor. Varış gümrüğünce bu kayıt kapatılıyor ve TIR karnesine istinaden TIR Takip Programı'na giriş kaydı yapılıyor.
b) Taşıtın herhangi bir gümrük idaresinden yük almadan boş olarak yurdu terk edecek olması halinde giriş kaydı yapılıyor ve çıkış gümrük idarelerince de program üzerinden çıkış kaydı kapatılıyor.
Transit beyannamesi kapsamında dolu olarak yurda giriş yapan yabancı plakalı ticari taşıtlar programa kaydedildiğinden, taşıtın yükünü boşalttığı gümrük idaresinden boş olarak sevk edilmesi halinde, Program üzerinden dolu giriş kaydı kapatılarak, boş giriş kaydı yapılıyor ve yeniden yük aldığı gümrük idaresince de boş giriş kaydı kapatılıyor.
Tamir, bakım, onarım ve tadilat gibi amaçlarla yurda giriş yapmak üzere giriş gümrük idaresine gelen taşıtlar da Taşıt Takip Programı'na kaydediliyor. Yol ve iklim koşullarına göre azami 8 güne kadar süre verilerek varış gümrük idaresine sevk ediliyor. Varış gümrük idaresince bahse konu aracın gümrüğün denetimine alınmasını müteakip programa veri girişi yapılarak aracın kaydı kapatılıyor.
Dahilde işleme rejimi kapsamında tamir, bakım, onarım ve tadilat iş ve işlemlerinin tamamlanmasından sonra, yol ve iklim koşullarına göre azami 8 güne kadar süre verilmek suretiyle programa gerekli veri girişleri yapılarak söz konusu araç çıkış gümrüğüne sevki sağlanıyor. Çıkış gümrük idaresince yurtdışı işlemleri yapılıyor.
Bu kadar işlem yoğunluğu içinde hata yapma oranlarının yüksek olacağı aşikardır. Özellikle, bilgisayar ortamında işlem yapılmasından önceki dönemlerde, yurda girip de çıkmadığı belirlenen binlerce aracın olduğu ve bunlarla ilgili soruşturmaların yapıldığı, konuların adli makamlara intikal ettirildiği, realitesi dikkate alındığında, yeni sistemdeki hataların en aza indirgenmesi için işlem prosedürünün kısaltılması ve halihazırda çalışan Taşıt Takip Sistemi ve TIR Takip Sistemi işlemlerinin akış hızının arttırılması gerekiyor.
Kaynak: Dünya