Avrupa'nın katı vize uygulamasına ilk delik 2009'da iki TIR şoförünün davasıyla açıldı. Önce Almanya sonra Hollanda, 'Ankara Anlaşması' uyarınca 'vizesiz giriş' kararı verdi.
Avrupa Birliği Adalet Divanı (ABAD), Şubat 2009’da, Soysal-Savatlı adını taşıyan bir davayı sonuçlandırdı. Biz kısaca bu davaya ‘Soysal Davası’ adını veriyoruz.
Dava sürecini, Almanya’nın Bavyera Eyaleti’ndeki Türk nakliyat şirketi Osman Çat GmbH’nin sahibi Osman Çat’ın, Türkiye’de ortağı olduğu Termotrans adlı acentesine bağlı TIR şoförlerinin yaşadığı sıkıntılar başlattı. 1995’te getirilen vize kısıtlamasına karşı Mehmet Soysal ve İbrahim Savatlı isimli iki şoför Alman İdare Mahkemesi’ne başvurdu. Alman İdare Mahkemesi talepleri reddedince konu Alman Temyiz Mahkemesi’ne taşındı. Temyiz Mahkemesi de görüş almak üzere konuyu Avrupa Toplulukları Adalet Divanı’na (ABAD) gönderdi.
Adalet Divanı 19 Şubat 2009’da açıkladığı kararında, Katma Protokol’ün yürürlüğe girdiği tarih olan 1 Mart 1973 tarihinde Türk vatandaşlarından vize uygulamayan ülkelerin, o tarihten sonra Türk vatandaşlarına vize uygulaması getiremeyeceğini belirtti.
Kararın özeti şu:
“Türkiye ile dönemin AET’si, yani bugünün AB’si arasında imzalanan ortaklık anlaşmalarının katma protokolleri uyarınca bir Türk vatandaşına vize uygulanamaz...”
ABAD, daha önce de kararlar almıştı ama bu seferki daha açık ve netti.
Karar neler getiriyor?
Eğer bir AB üyesi ülke, Katma Protokol’ün yürürlüğe girdiği tarihte (1 Ocak 1973) Türk vatandaşlarına (hizmet sunmak veya almak veya iş kurmak amacıyla AB ülkelerine giden Türk vatandaşları) vize uygulamıyorsa bugün de uygulayamayacak.
Uyguluyor ise bunun şartlarını ağırlaştıramayacak.
Öncelikle bu durum, Katma Protokol’ün 41/1’inci maddesinin kapsamına giren Türk vatandaşlarını kapsamaktadır. Başta işadamları olmak üzere avukat, sporcu, doktor ve akademisyenler ile turizm, öğrenim veya tedavi amacıyla AB ülkelerine giren Türk vatandaşları, bu kapsamda değerlendirilebilir.
Burada geçmişe gidilerek bakılacak tarih, her bir üye devlet için Katma Protokol’ün kendi hukuk düzeninde yürürlüğe girdiği tarih, yani birliğe üyelik tarihidir. Örneğin bugün sonucu açıklanan davadaki devlet olan Almanya için bu tarih 1 Ocak 1973 iken; İspanya için 1986 ve Romanya için 2007’dir. Bu itibarla, bir üye devlet, ancak bu tarihte vize uygulamıyor idiyse bugün uygulaması hukuka aykırı ve yasak olacaktır. Örneğin olayda Almanya için bu tarih 1973 olduğundan, Adalet Divanı, geriye dönerek o tarihte yürürlükte olan Alman mevzuatına bakmış ve o tarihte 41/1’inci madde kapsamındaki Türk vatandaşları için vize uygulaması olmadığından, bugün böyle bir uygulamayı hukuka aykırı bulmuştur.
Vize neden kalkmıyor?
Bütün bu hukuki kararlara rağmen AB ülkeleri neden hâlâ Türklere vizeleri kaldırmıyor? Açıklayalım:
AB hukuk sisteminin kendine özgü yapısı gereği, milli hukukların aksine, ABAD kararlarını cebren uygulatacak bir mekanizma yok. Kararın uygulamaya geçmesi için üye devletler, hukukun üstünlüğü ilkesine uygun önlemler alabiliyor. Yani hemen yarın Türk vatandaşlarının AB ülkelerine vizesiz girebilmeleri sonucu çıkmıyor.
Hollanda da ‘vizesiz giriş’ için kapıları açtı
Almanya’dan sonra Hollanda yargısından da Türklere vizesiz seyahat müjdesi geldi. Hollanda’da çok heyetli Haarlem Mahkemesi, Türk vatandaşlarının bu ülkeye vizesiz girebileceği ve oturum izni almadan en fazla üç ay burada kalabilecekleri yönünde karar verdi.
Dava iki yıl önce vizesiz Hollanda’ya girmek isterken Schiphol Havaalanı’ndan geri döndürülen Türk işadamı Cahit Yılmaz’ın başvurusuyla açıldı. Davayı görüşen mahkeme 14 Şubat’ta ‘vizesiz giriş’ yönünde karar aldı. Mahkeme, kararını 1963 tarihli Ankara Anlaşması ve 1973 tarihli katma protokolün 41. maddesine dayandırdı. Yılmaz’ın avukatı Ejder Köse şunları anlattı: “Karar emsal olacak. Türkler seyahat amaçlı artık vizesiz Hollanda’ya gelebilirler. Kapıda ‘hayır’ denirse 24 saat içinde hâkim kararıyla giriş yapılabilir. Hollanda Adalet Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı büyük ihtimalle temyiz edecek. Ancak temyiz sonucu alınana kadar bile bu karar geçerlidir. Temyizde de lehte sonuç çıkacaktır. Karar Hollanda’ya vize çilesinin bitmesi anlamına geliyor. Yarın Türkiye’den biri gelip vizesiz geçmek isterse, kabul etmek zorunda mı, evet. Ama eder mi, çok büyük ihtimalle hayır. O esnada söz konusu kişi yıldırım mahkemesine başvurarak 24 saat içinde hâkimin vereceği kararla ülkeye giriş yapabilir.”
Geçen hafta da Münih İdari Mahkemesi Türklerin özellikle turistik amaçla Almanya’ya vizesiz giriş yapabileceğine ve oturum almadan üç ay kalabileceğine hükmetmişti.
Kaynak: Radikal