Gümrük Yönetmeliği ve Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği Tebliği'nde yapılan değişikliklerin lojistik sektörü açısından son derece önemli sonuçlar doğuracağına dikkat çeken UTİKAD Genel Müdürü Cavit Uğur, "Sektörümüz, ülkemiz ekonomisi ve 2023 hedeflerinin olumsuz etkilenmemesi için, çağdaş gümrük uygulamalarının bir yöntemi olan yetkilendirilmiş gümrük müşavirliği sisteminin varlığının sürdürülerek, gümrük idaresinin kaygılarının giderileceği, kamu yararının korunacağı, idare denetimlerinin ve risk analizlerinin daha sık ve etkin hale getirildiği bir sistemin oluşturulması yerinde olacaktır" dedi.
Gümrük Yönetmeliği’nde genel hatlarıyla hangi konularda değişiklik yapılmıştır?
2 Aralık 2014 tarihinde Gümrük Yönetmeliğinde yapılan değişiklerle; antrepo rejimi kapsamında antrepolara alınacak eşyalar için uygulanan mevcut teminat sistemindeki “götürü teminat” seçeneği iptal edilerek, genel antrepolara alınacak malların vergileri tutarında, ayrı ayrı veya toplu teminat verilmesi sistemine geçilmesi öngörülmüştür. Ayrıca, yeni açılacak antrepoların minimum alan ölçüleri ve deniz limanlarına gelen ithal dolu konteynerlerin geçici depolama yerlerine alınmaması, ülkemizden transit geçecek bazı eşyaların antrepolara konulmasının yasaklanması başta olmak üzere sektörümüz açısından önemli sonuçlar doğuran konularda değişiklik yapılmıştır.
Antrepolarda yeni teminat sistemi nasıl uygulanacak?
Yönetmelikte yapılan değişiklerle daha önce geçerli olan teminatlar geçersiz hale gelmiş, eşyanın gümrük vergilerini karşılayacak miktarda teminat talep edilmiştir.
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan ek düzenleme çerçevesinde, akaryakıt antrepoları dışındaki antrepolardaki teminat işlemleri ile ilgili olarak; her bir antrepo bazında eşyadan bağımsız ve sabit olmak üzere 100.000 Euro teminat verilmesi talep edilmektedir. Belirlenen sabit teminata ilave olarak antrepoya alınacak her bir eşya için, eşyanın cinsine göre toplam verginin %25 veya %10’u düzeyinde teminat oranları belirlenmiştir.
Sistemin istisnası olarak, onaylanmış kişi statü belgesine veya yetkilendirilmiş yükümlü sertifikasına sahip yükümlüler, C ve E tipi antrepolarda yapılan işlemlerde Gümrük Yönetmeliğinin 494’üncü maddesi uyarınca hesaplanmış götürü teminat da kullanılabilecektir.
Antrepolarda sabit teminat uygulaması başladı mı veya ne zaman başlayacak?
Sabit teminat uygulaması 1 Şubat 2015 tarihinde başlamıştır. Bu tarihe kadar 100.000 Euro olan teminatın verilmemiş olması durumunda teminat verilinceye kadar antrepoya eşya alınmasına izin verilmeyecektir.
Genel antrepo açılması konusunda yapılan düzenlemeler nelerdir?
Büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde genel antrepo işletmesi açmak için gereken toplam antrepo alanı en az 3.000 metrekareden 5.000 metrekareye, diğer yerlerde ise 1.000 metrekareden 3.000 metrekareye çıkarılmıştır. Soğuk hava tertibatı bulunan, havayolu ile kargo taşımacılığında kullanılan, yanıcı, parlayıcı, patlayıcı nitelikteki eşyanın konulduğu, havalimanı ve deniz limanı sahasında bulunan veya özel tertibat gerektiren eşyanın konulacağı antrepolar bu şartların dışında tutulmuştur.
Antrepolarda yapılan değişikliklerden sektör nasıl etkilenecek?
Mevcut teminat sistemine göre genel antrepo işletmecilerinin vermekte olduğu teminat tutarlarını çok yüksek oranlarda arttırması beklenen uygulamalar çeşitli olumsuz sonuçlar doğuracaktır. Yüksek teminat tutarlarını veremeyecek olan antrepo işletmelerinin kapanması, yapılan yatırımların atıl kalması, istihdam kayıplarının yaşanması yaşanabilecek olumsuzlukların başında yer almaktadır. Ayrıca, yüksek teminat tutarlarının yaratacağı maliyet artışları, nihai antrepo hizmet alıcısı olan ihracat, ithalat ve sanayiciye maliyet artışı olarak yansıyacaktır.
Teminat sisteminin değişmesi, ticaret akışının lojistik ve depolama noktalarında tıkanarak gecikmeler olmasına ve özellikle parsiyel taşımalarda araç beklemelerinin yaşanmasına neden olacaktır. Bu durumdan ihracatçı firmalar, taşımacı firmalar, antrepo işletmecileri ve nihayetinde dış ticaretimiz önemli ölçüde zarar görecektir.
Antrepolarda yapılan bir diğer değişiklik de, kamera sistemleri ile ilgili olmuştur. Yönetmeliğin ekinde, antrepolara kurulacak kameraların taşıyacağı asgari şartlar ve özellikler belirtilmiştir. Söz konusu şartların yerine getirebilmesi için antrepolara daha yüksek maliyetli kamera ve kayıt sistemi yatırımı yapılması gerekmektedir.
Ayrıca, yeni açılacak antrepoların alan ölçümlerinde yapılan değişiklik nedeniyle, hali hazırda projelendirilmiş, antrepo işletme izin başvuru hazırlıkları yapılmakta olan, yeni açılacak antrepolar için yapılan yatırımların boşa gitmesi söz konusu olacaktır.
Eşyaların geçici depolama yerlerine alınması konusunda yapılan değişiklikler nelerdir? Yeni düzenleme ne gibi sonuçlar doğurmaktadır?
Türkiye Gümrük Bölgesine denizyolu ile getirilen dolu konteynerler, limanların art alanlarında kurulmuş geçici depolama yerine alınabilmekteydi. Ancak yeni yapılan düzenleme ile dolu konteynerlerin denize iskele bağlantısı olmayan geçici depolama yerlerine alınmasına Bakanlıkça belirlenecek zorunlu haller dışında izin verilmemektedir.
Özellikle grupaj konteynerlerin boşaltılmasında kullanılan bu yöntemin kaldırılması; liman sahalarının içinde bulunan kapalı depoların kapasitelerinin bu konteynerlerin boşaltılmasında yetersiz kalmasına, yine idarenin izniyle yatırım yapılarak işletmeye alınmış mevcut geçici depolama yerlerin atıl kalmasına ve limanların verimsiz kullanılmasına neden olacaktır.
Nitekim bu yeni uygulama başladığından beri özellikle İstanbul Ambarlı liman bölgesi içinde kalan terminallerde sıkışıklıklar ve konteynerlerin boşaltılmasında beklemeler yaşanmaya başlamıştır. Liman terminallerindeki ambarların fiziki ve alan yetersizlikleri nedeniyle günlerce boşaltılamayan konteynerler içerisindeki mallar, ithalatçılarına teslim edilememektedir. Zaman içerisinde, ambar kapasiteleri mevcut grupaj konteyner trafiğini karşılayamayacak diğer limanlarda da benzer sıkışıklık ve gecikmeler yaşanabilecektir.
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği Tebliği’nde yapılan değişikliklerin genel çerçevesi nedir?
2 Aralık 2014 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği Tebliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile tespiti yapılan gümrük işlemleri başta olmak üzere birçok hüküm yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlükten kaldırılan hükümler doğrultusunda, antrepolarda görev yapan yetkilendirilmiş gümrük müşavirlerince yapılan işlerin büyük kısmı iptal edilmiştir. Ayrıca, antrepo işletmelerinde gerçekleştirilen işlemlerin gözetim ve denetimi önceki yıllarda olduğu gibi gümrük memurlarına devredilmiştir.
Tebliğ değişikliği ile yürürlükten kaldırılan yetkilendirilmiş gümrük müşavirlerince tespit işlemi yapılan gümrük işlemleri nelerdir?
Tebliğ değişikliği ile AN6, AN7, AN8 ve AN9 kodlu gümrük işlemlerinin tespitinin yetkilendirilmiş gümrük müşavirlerince yapılması iptal edilmiştir.
AN6, özel antrepoya eşya giriş çıkış işlemlerinin tespiti ile gümrük yükümlülüğü sona erdikten sonra varsa ilgili kurumlarca yapılacak kontrol sonuçlarına göre gümrük gözetiminin sonlandırılmasının tespiti; AN7, antrepoda stok kayıtlarının altışar aylık dönemler itibariyle tespitini içermektedir.
AN8, genel antrepoya eşya giriş çıkış işlemlerinin tespiti ile gümrük yükümlülüğü sona erdikten sonra varsa ilgili kurumlarca yapılacak kontrol sonuçlarına göre gümrük gözetiminin sonlandırılmasının tespiti ve AN9, antrepo rejimine tabi eşyanın elleçleme işlemlerinin tespitini ifade etmektedir.
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği sisteminde yapılan değişikliklerin sektöre yansımaları nasıl olacaktır?
Yetkilendirilmiş gümrük müşavirliği sistemi, özel sektör tarafından işletilen genel antrepoların sayısının artması sonucunda gümrük idaresi memurlarının sayıca yetersiz kalması nedeniyle oluşturulmuştu. Tekrar eski sisteme dönülmesi; özellikle İstanbul gibi yoğun ticaret bölgelerinde, antrepo sayılarına göre memur sayısının yine yetersiz kalmasına ve antrepo işlemlerinde gecikmeler yaşanmasına neden olacaktır.
Sistemin yeniden kurgulanmasıyla, gümrük idaresinin devam eden gözetim ve denetim sorumluluğuna ek olarak görev yapan ve antrepo işletmecisiyle birlikte müteselsil sorumluluk üstlenerek idarenin iş yükünü çok ciddi oranda azaltan yetkilendirilmiş gümrük müşavirliğinin ikinci göz kontrolünden vazgeçilmiş olunacaktır. Ayrıca gümrük işlemlerinin gözetim ve denetimden sorumlu iki ayrı kurum yerine, sadece kamu sorumlusu sisteminin tekrar geri getirilecek olması antrepo iş akışlarının yavaşlamasına ve daha fazla hata ve suiistimallere neden olabilecektir.
Ayrıca yine idarenin mevzuatıyla kurulmuş ve önemli sayıda istihdam sağlayan bu sistemin kaldırılmasıyla, bu hizmeti veren müşavirlerin yaptığı yatırımlarda ve yarattığı istihdamda mağduriyetler yaşanacaktır.
Bu arada bahse konu tebliğin yürütmesinin Danıştay tarafından durdurulması sonucu antrepolarda yetkilendirilmiş gümrük müşavirleri ile gümrük memurlarının birlikte görev yapması uygulaması getirilmiş ve bu nedenle antrepo işleticileri YGM ücretlerinin yanı sıra gümrük memurlarının ulaşım ve yemek gibi giderlerini de karşılamak zorunda kalarak ciddi bir maliyet artışıyla karşı karşıya kalmıştır.
Mevzuat değişikliklerinden kaynaklanan sorunlara ilişkin UTİKAD’ın girişimleri ve çözüm önerileri nelerdir?
Gümrük mevzuatında yapılan düzenlemelerin ardından sektör paydaşlarıyla bir araya gelip ortak basın açıklaması yaparak değişikliklerin sektörümüzü ve ülkemizi nasıl etkileyeceğini değerlendirdik. Aynı zamanda T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanı’na, değişikliklerin neden olacağı sorunlar, ülkemiz ekonomisine etkileri ve çözüm önerilerine ilişkin görüşlerimizi yazılı olarak ilettik.
Mevzuatlardaki değişiklikler nedeniyle hâlihazırda yaşanan ve ileride yaşanması muhtemel sorunların çözümü için öncelikli talebimiz; idare tarafından, yapılan düzenlemelerin sektör paydaşlarıyla birlikte yeniden değerlendirilmesidir.
Antrepolarda uygulanmaya başlanan yeni teminat sisteminin, uluslararası rekabetçiliğimizi olumsuz etkilemeyecek, ilgili paydaşlara maliyet artışı yaratmayacak ve lojistik akışlarını aksatmayacak şekilde güncellenmesi ve uygulanması dış ticaretimiz lehine bir düzenleme olacaktır. Yeni açılacak antrepoların alan ölçülerinde yapılan değişiklik için makul bir geçiş süresinin öngörülmesi ve değişikliğin yayınlanma tarihinden önce başlamış olan antrepo yatırımlarının kanıtlayıcı dokümanlarla belgelenmesi halinde bu kapsamın dışında tutulması yatırımların boşa gitmesini engelleyecektir.
Türkiye Gümrük Bölgesine denizyolu ile getirilen dolu konteynerlerin, denize iskele bağlantısı olmayan geçici depolama yerlerine alınmaması nedeniyle yaşanmakta olan ve gelecekte daha yoğun yaşanması muhtemel sorunların çözümü için ilgili yönetmelik maddesinin iptal edilmesi önerilmektedir. Bu mevzuat değişikliği yapılana kadar özellikle hali hazırda sıkışıklık yaşanmaya başlanmış olan liman bölgelerinde, konteynerlerin aynı gümrük idaresine bağlı geçici depolama yerlerine alınmasına izin verilmesi mevcut sıkışıklığı ortadan kaldıracak bir çözüm olacaktır.
Ülkemizden transit geçecek bazı eşya gruplarının antrepolara alınmasının yasaklanması yerine de kaçakçılık ve usulsüzlüklerle mücadelenin normal ticaret akışını durdurmayacak ve aksatmayacak yöntemlerle yapılması konusunda tedbirler alınması, lojistik üs olma iddiasındaki ülkemizin ekonomisi için daha yararlı olacaktır.
Son olarak; sektörümüz, ülkemiz ekonomisi ve 2023 hedeflerinin olumsuz etkilenmemesi için, çağdaş gümrük uygulamalarının bir yöntemi olan yetkilendirilmiş gümrük müşavirliği sisteminin varlığının sürdürülerek, gümrük idaresinin kaygılarının giderileceği, kamu yararının korunacağı, idare denetimlerinin ve risk analizlerinin daha sık ve etkin hale getirildiği bir sistemin oluşturulması yerinde olacaktır.
Kaynak: UTA Dergisi