Türkiye
ve Azerbaycan’ın büyük umutlar beslediği Bakü Tiflis Kars hattının başarısında,
ray aralığının değişeceği Gürcistan’ın Ahılkelek kasabası kritik rol oynayacak.
Peki, bu yer doğru bir seçim mi?
Bu
sene sonunda inşaat çalışmaları tamamlanması beklenen Bakü Tiflis Kars
hattında, Türkiye tarafından inşaa edilen Kars-Ahılkelek bölümü, Türkiye’de
kullanılan standart ray aralığına göre inşaa ediliyor. Ahılkelek’ten Bakü’ye
kadar uzanan mevcut demiryolu ise, geniş ray aralığında.
Bu
nedenle, Azerbaycan’dan gelen tüm trenlerin, Ahılkelek’te ya TCDD vagonlarına
aktarma yapması gerekecek, ya da boji değiştirmesi. Türkiye’den giden
vagonlarda ise boji değişimi zaten mümkün değil. Dolayısıyla Ahılkelek’te
Azerbaycan/Gürcistan vagonlarına aktarma yapılacak.
Ahılkelek’e
bir boji değişim tesisi yapılması planlansa da, fazla bir talep görmeyeceği
tahmin edilebilir. Boji değişimi zaman alıyor ve sadece bazı özel vagonlara
uygulanabiliyor. Örneğin Samsun’da inşaa edilen boji değişim tesisi hiç
kullanılmadı. Ayrıca teknik sebeplerle Azerbaycan/Gürcistan vagonlarının
Kars’tan öteye geçişine izin verilmemesi bekleniyor.
Bu
durumda, hemen tüm taşımalarda, Türkiye ve Azerbaycan/Gürcistan vagonları
arasında Ahılkelek’te aktarma yapılması, şaşırtıcı olmayacaktır. Bu durumda;
Boji değiştirebilen uzun mesafeli
trenler Ahılkelek’te uzun süre duracak,
Boji değiştiremeyen her iki yöndeki
tren seferleri de Ahılkelek’te sona erecek,
Tüm konteyner aktarmaları
Ahılkelek’teki terminalde yapılacak,
Ahılkelek, vagonların uzun süre
beklediği, dolayısıyla tamirat/bakım hizmetleri için tercih edilecek bir yer olacak,
Dökme yükler için, bu yüklere uygun
terminal alanlarına ihtiyaç olacak,
Tank vagonlarla gelen sıvı yükler için
aktarma ve depolama tesisleri gerekecek.
Bakü-Tiflis-Kars
hattı, Gürcistan’ın bu küçük kasabasını ihya edebileceği gibi, Ahılkelek’te verilecek
terminal hizmetlerinin etkinliği de projenin başarısında büyük rol oynayacak.
Tüm dünyada ray aralığının değiştiği noktalarda dev terminaller kuruluyor, bu
terminallerin bulunduğu kentler birer lojistik üsse dönüşüyor.
Ancak
Gürcistan’ın bu projeye katkılarının sınırlı olduğu biliniyor. Gürcistan’daki
demiryolu çalışmaları tümüyle Azerbaycan tarafından finanse ediliyor ve henüz
tamamlanmadı. Ahılkelek’te yeni ve büyük bir terminal projesi de bulunmuyor.
Oysa yılda 6,5 milyon ton yük (günde yaklaşık 12-13 tren) ve 1 milyon yolcu
(günde yaklaşık 9-10 tren) ağırlayacak bir terminalin Türkiye’deki en büyük
demiryolu terminalinin 3-4 katı olması gerekir.
Gürcistan’ın
böylesi bir yatırıma öncelik vermesi de beklenmemeli. Bakü-Tiflis-Kars hattı,
Gürcistan’ın transit demiryolu trafiğini elbette arttıracak. Ancak halen
Gürcistan limanları üzerinden akmakta olan trafiğin önemli bir kısmının da
Türkiye limanlarına kaymasına sebep olacak.
Oysa
Türkiye, kendi finanse ettiği ve inşaa ettirdiği Kars-Ahılkelek demiryolunu,
standart yerine geniş hat yaparak, hem Ahılkelek’te verilecek tüm hizmetlerin
Kars’a kaymasını sağlayabilir, hem de Bakü-Tiflis-Kars projesinin en kilit
noktalarından birisini kendi kontrolüne alabilirdi.
Çok
mu geç? Henüz Türkiye tarafındaki ray döşemesi başlamamış olsa da, görünen o
ki, Kars bu büyük fırsatı kaçırdı.
Kaynak:
railturkey.org