Anasayfa / Sektörel / Sektör Haberleri / Bilişim / TEDARİK ZİNCİRİ 4.0 NEDİR? PROF.DR. ÖMÜR SAATÇIOĞLU YAZDI...

TEDARİK ZİNCİRİ 4.0 NEDİR? PROF.DR. ÖMÜR SAATÇIOĞLU YAZDI...

TEDARİK ZİNCİRİ 4.0 NEDİR? PROF.DR. ÖMÜR SAATÇIOĞLU YAZDI...06.11.2018Günümüze kadar 3 adet endüstri devrimi yaşanmış, 1 tane endüstri devriminin ise gerçekleşmesi ve yaşanması planlanmaktadır. 1.endüstri devriminin temelinde; 1784 yılında ilk mekanik dokuma tezgahı bulunmaktadır. 2.endüstri devrimi ise 20.yüzyılın başlangıcında elektrikli seri üretimle başlamıştır. 3.endüstri devrimi 1970'lerin başında Internet ve bilgi teknolojileri aracılığıyla üretimde otomasyona geçilmesini ifade etmektedir. 4.Endüstri Devriminin diğer endüstri devrimlerinden farkı ise henüz ortaya çıkmadan mevcut ihtiyaçlar doğrultusunda şekillendirilen bir endüstri devrimi oluşudur. 4.Endüstri Devrimi temelde Siber Fiziksel sistemlere dayanmaktadır. Bir çok kaynakta farklı belirtilmesine rağmen, 4.Endüstri Devrimi 9 farklı teknolojinin etkileşimi ile ortaya çıkmaktadır. Herhangi bir sistemin dijital ikizinin yaratılmasıyla ilişkili olan Endüstri 4.0'da kullanılan teknolojiler: Otonom Robotlar, Simülasyon, Bulut bilişim, Büyük veri, Artırılmış gerçeklik, Siber güvenlik, 3D/4D yazıcılar, Yatay ve Dikey entegrasyon ve Nesnelerin İnternetidir. Bahsedilen 9 teknolojinin uzun süredir kullanıldığı bilinmektedir. Endüstri 4.0'da ise bahsedilen 9 teknolojinin  birlikte kullanılarak sinerji yaratması ve kesintisiz bilgi aktarımı sağlanması hedeflenmektedir.

Endüstri 4.0'nın tedarik zincirinde olası kullanımlarını inceleyecek olursak; tedarik zincirinde veri şeffaflığının sağlandığını anlık olarak fiyatlar, satışlar, ürünler, hava durumu, promosyonlar ve beklenmedik olaylar ile ilgili veri akışının sağlanacağı beklenmektedir. Veri akışının şeffaf ve sürekli olması performans yönetimini olumlu etkileyecektir. Veri akışının şeffaflığı ve sürekliliği tahminlemenin doğru bir şekilde gerçekleşmesini sağlayacaktır. Örnek olarak; hava durumunun değişmesi ile araçlar rota planlamasında değişiklik yaşanacak; fiyatlardaki değişikliğin anlık olarak müşterilere bildirilmesi üretim planında değişikliklere yol açacak; satışlardaki farklılıklar ise anlık olarak ürün fiyatlarında ve promosyon miktarlarında düzenleme yapılmasını gerektirecektir. Bahsedilen herhangi bir değişkendeki değişim planlamanın anlık olarak değişmesi sonucunu getirecektir. Bunun yanında; her ürünün Tedarik Zinciri içindeki konumu ve mevcut durumu anlık olarak belirlenebilecektir. Ulaştırmada otonom araçlar kullanılmaya başlanacak; depolarda ise robotlar çalışmaya başlayacaktır. Kişiselleştirilmiş üretim ve kişiselleştirilmiş teslimat gerçekleşecektir. Tedarik zincirindeki ürün, satış, hava durumu gibi önemli değişkenlerin değişmesinde ağ yapısı yeniden şekillenecektir. Müşterilerin davranış ve alışveriş stilleri belirlenerek, müşterilere özel ürünler tasarlanabilecek ve yine müşteriye özel satış koşulları belirlenecektir. Endüstri 4.0'da taşıma sürecinde en çok etkili olacak araçların: Otonom araçlar, elektrikli araçlar ve mobilite (Uber gibi taşıma – araç sahipliğinin azalması) olarak beklenmektedir. Bunun yanında; ürün ve müşteri verilerinin büyük veri analizi ile yapılan analizi sonucunda predictive shipping (kestirimci ulaştırma) faaliyetleri gerçekleşecektir. Müşteriler ürünlerini mobil ortamda sürekli olarak takip edebilecektir.

Endüstri 4.0 Teknolojilerinin Tedarik Zincirinde kullanılması ile Tedarik Zincirinin yapısında önemli değişiklikler oluşacak; tedarik zincirinde tedarikçi, üretim, ulaştırma ve müşteri arasındaki doğrusal ilişki tedarik zinciri kontrol kulesi tarafından yönetilen ve aynı anda tedarikçi, üretim, dağıtım ve müşterinin ilişkide olduğu bir yapıya doğru değişim gösterecektir.

Tedarik zincirinde bu değişim sürecinde aynı zamanda işgücünde, inovasyon gerçekleştirme aşamasında ve süreçlerde  bir takım değişimler yaşanacaktır. Endüstri 4.0'a geçme aşamasında beyaz yakalılar ve mavi yakalıların gerçekleştirdiği işlerde bir takım farklılaşmalar yaşanacaktır. Kısa dönemde mavi yakalıların gerçekleştirdiği bir çok iş teknoloji tarafından geçekleştirmeye başlayacaktır. Kısa dönemde mavi yakalıların gerçekleştirdiği işlerin ortadan kalkması beklenirken; orta vadede teknoloji tabanlı yeni işler ortaya çıkacaktır. Endüstri 4.0'a geçiş aşamasında en çok eleştirilen konu artması beklenen işsizlik olarak ifade edilmektedir. Bununla birlikte; orta vadede yeni iş kolları ortaya çıkacağı (ör: veri analisti, sosyal medya uzmanlığı, digital çöpçü, robot psikologu vb.)  öngörülmektedir. Daha önceki Endüstri devrimlerinde de benzer durumlar yaşanmıştır. Örnek olarak; 3.Endüstri Devriminde otomasyona geçişle birlikte bir çok iş ortadan kalkmış fakat hizmet sektörü ortaya çıkmıştır. Bütün endüstri devrimlerinde ilk aşamada işsizlik artmasına rağmen, ilerleyen zamanlarda hem yeni iş alanlarının ortaya çıkması ve hem de artan iş hacmiyle birlikte işsizlik sorunu yaşanmamıştır. İstihdam sorununun yaşanmaması için firmaların hizmet içi eğitimlerle çalışanlarını yeni koşullara uyumunu sağlaması önemlidir. Endüstri 4.0'nın beyaz yakalılara etkisi olarak ise 2 farklı görüş hakimdir.

1) Vizyon ve strateji belirleme hiçbir zaman insanın alınamaz.

2) Yapay zeka beyaz yakalıların yapacağı işlemleri gerçekleştirecektir.

Beyaz yakalılar her zaman vizyon ve strateji belirlemede etkin olmalı bununla birlikte bu aşamada teknolojiden maksimum düzeyde faydalanmalıdır. Bir başka ifadeyle; Endüstri 4.0 sonucunda teknoloji ve insan etkileşiminde beklenen 3 senaryodan insan ve teknolojinin beraber çalışmasına yönelik olarak hibrit yaklaşımın gerçekleşmesi beklenmektedir.

Diğer 2 senaryo ise; sadece teknolojinin hakim olduğu otomasyon senaryosu ve sadece insanın hakim olduğu uzmanlaşma senaryosudur. Hem insan hem teknolojinin kuvvetli yönlerinin birlikte kullanılmasına imkan veren hibrit senaryonun uygulanması endüstri 4.0'a geçiş aşamasında maksimum fayda elde edilmesini sağlayacaktır.

Endüstri 4.0 aşamasında Türkiye'de özellikle kısa vadede bir çok teknolojinin kullanılmasında önemli zorlukların olacağı beklenmektedir. Örnek olarak; Depolarda farklı büyüklükte malzemelerin işlem görmesi ve depolarda gerçekleşen işlem hacminin ölçek olarak yeterli düzeylerde olmaması; kısa vadede depolarda robot kullanımında ölçek ekonomisi açısından sorunlar yaratmaktadır. Öte yandan ulaştırma sürecinde Endüstri 4.0'nın en önemli yansımalarının otonom araçlar, elektrikli araçlar ve mobilite olması beklenmektedir. Ülkemizde henüz dijital haritaların tam anlamıyla geliştirilmemesi, elektrikli araçlarda henüz çözülmeyen bir çok sorunun olması da kısa vadede bahsedilen teknolojilerin kullanılmasında önemli engeller oluşturmaktadır. Dolayısıyla; mavi yakalılar açısından incelendiğinde bir süre teknoloji-insan etkileşimi birlikte devam edeceği beklenmektedir. Endüstri 4.0 devriminden maksimum faydanın elde edilebilmesi için işletmelerin ve tedarik zincirlerinin inovasyon yapabilme yeteneklerini geliştirmeleri gerekmektedir. İşletmeler teknolojileri adapte aşamasında iş modellerinde inovasyon gerçekleştirmeli; müşterileri, tedarikçileri, üniversitelerle birlikte açık inovasyonlar gerçekleştirmeli ve kısa vadede olumsuz etkilenecek çalışanlar için sosyal inovasyonlar gerçekleştirmelidir.

Endüstri 4.0 ile ilgili adaptasyon sürecinde yöneticilerin mutlaka “dijital vizyona” sahip olması gerekmektedir. İşletmelerde hedeflenen faydalar ve mevcut durum belirlenerek; eksiklikler orta çıkarılmalı ve eksikliklerin giderilmesinde “Dijital Yol Haritası” ortaya çıkarılmalıdır. Unutulmamalıdır ki her işletmenin kendi gerçeklerine uygun olarak bilgi sistemi nasıl farklıysa; Endüstri 4.0 uygulamaları ve Endüstri 4.0'a geçiş süreci de farklı olacaktır.

Prof.Dr. Ömür Yaşar SAATÇIOĞLU

Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Lojistik Yönetimi Bölümü

Kaynak: yesillojistikciler.com