Denizyolu taşımacılığına ilişkin olarak son dönemde üyelerimizden aldığımız geri dönüşler sonucunda Özet Beyan Bildirim Sürelerinden Kaynaklanan Cezalar UTİKAD'ın gündeminde yer alıyor. Gümrük Yönetmeliği'nin 67. maddesinde belirtilen süreler içerisinde özet beyan verilmediği gerekçesiyle, firmalara Gümrük Kanunu'nun 241/3-d maddesi gereğince ceza uygulandığı bildiriliyor. Gümrük Kanunu'nda yer alan özet beyan verme süreleri, kolaylık sağlaması açısından taşıma modlarına göre ayrı ayrı belirlenmiş durumdadır. Bu süre denizyolu taşımacılığında konteyner ile taşınan eşya için yirmi dört saat olarak belirlenmiştir. Yani hareket limanında bulunan eşyanın gemiye yüklenmesinden en az yirmi dört saat önce özet beyanın verilmesi gerekmektedir.
Bu süre Karadeniz ya da Akdeniz üzerindeki limanlar için aynı değildir. Karadeniz ya da Akdeniz üzerindeki yabancı ülke limanları ve Avrupa Topluluğu gümrük bölgesinde yer alan limanlar (Fransa'nın denizaşırı illeri, Azorlar, Madeira ve Kanarya Adaları hariç) ile Türkiye Gümrük Bölgesindeki limanlar arasında taşınan eşya için ilk varış limanına gelmeden en az iki saat önce özet beyan verilmesi gerektiği belirtilmiştir.
Elektronik Ortamda Özet Beyan Verilmesi Uygulamasına İlişkin Rehber”in 27. maddesinde yer alan “Özet beyan, eşyayı Türkiye Gümrük Bölgesi'ne getirecek olan ana gemiye yüklenen eşya için verilir ve özet beyan verme süreleri bu gemi için geçerlidir.” cümlesi yer almaktadır. Bu doğrultuda özet beyanın Türkiye Gümrük Bölgesi'ne varacak gemi için verilmesi gerektiği belirlenmiştir. Söz konusu uygulama 2012 yılından itibaren bu şekilde devam etmektedir. Ancak yaşanan son gelişmeler ve üye firmalarımıza kesilen cezalarda “Elektronik Ortamda Özet Beyan Verilmesi Uygulamasına İlişkin Rehber”in 27. Maddesinin uygulanmadığı görülmektedir. Örnek vermek gerekirse; dünyanın önde gelen armatörlerinden birinin gemisi ABD'den yola çıkmış, Akdeniz içindeki bir aktarma limanına uğramış ve Türkiye'ye getirilecek olan yükler aynı armatöre bağlı bir başka gemiye aktarılmıştır.
Bahse konu ceza kararı incelendiğinde, özet beyanın verilmesi gereken tarih olarak konteynerlerin ilk yüklendiği ve Türkiye'ye gelmeyecek olan geminin ABD'den çıkış tarihinin esas alındığı anlaşılmaktadır. Bu tarihten hareketle özet beyanın geç verildiğinin tespit edildiği, bu nedenle taşıma işleri organizatörü firmaya 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 241/3-d maddesi uyarınca ceza uygulandığı anlaşılmaktadır.
Ceza kararı verilirken İlgi Rehber”in 27. maddesinin dikkate alınmadığı görülmektedir. Oysaki İlgi rehber çerçevesinde özet beyan verme süreleri hesaplanırken Türkiye'ye varmayacak olan ilk geminin değil, Türkiye Gümrük Bölgesi'ne varan geminin dikkate alınması gerekmektedir.
Üyelerimizden aldığımız ger dönüşler neticesinde bahsettiğimiz örnek olay gibi birçok olayın cezai uygulamalar ile sonuçlandığını geçtiğimiz haftalarda öğrendik. Bunun sonucunda ise UTİKAD olarak Ticaret Bakanlığımıza durumu anlatan kapsamlı bir bilgilendirme metni ilettik. Burada amacımız özet beyan uygulamasının, ilk yürürlüğe girdiği 2012 yılından bu yana ilgili mevzuat ve İlgi rehber çerçevesinde yürütüldüğü şekliyle uygulanmaya devam edilmesi gerekliliğini kamu ile paylaşmaktı. Önümüzdeki dönemde de bu konunun takipçisi olmaya devam edeceğiz.
Emre ELDENER
UTİKAD Yönetim Kurulu Başkanı
Deniz Ticareti Dergisi Eylül 2019