PUTİN GÜMRÜK KRİZİNİ YAKINDAN İZLİYOR, ÇÖZÜM YAKINDA

Peskov, AA ve Rusya'nın Sesi Radyosu'nun Türkçe Servisine verdiği özel röportajda, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın 16 Mayısta Rusya'nın Soçi kentinde Putin ile yaptığı görüşmenin sonuçlarını ve iki ülke ilişkilerinin son durumunu değerlendirdi.

Erdoğan-Putin görüşmesinin başlangıçta 10 dakika olarak planlandığını ancak baş başa görüşmenin yaklaşık 3 saat sürdüğünü hatırlatan Peskov, "Zaten bu esnadan itibaren bu görüşmelerimizin (baş başa) ayrılmaz bir parçası denildi. Birbirine çok yakın olan, birbirini gayet iyi tanıyan, birbirinin muhatabı iki lider olarak Putin ve Erdoğan neden bu kadar uzun konuştu. Çünkü gündemleri çok genişti" dedi.

Peskov, iki ülke arasındaki ekonomik ilişki gündeminin çok yoğun olduğunu belirterek, "Hem olumlu gelişmeler var. Hem olumsuz gelişen bazı sorunlar var. Mesela gümrükler problemi. (Gümrüklerdeki sorun) Hala var ama açık bir şekilde fikir teatisinde buluyorlar. Gerekli tedbirler alınıyor" diye konuştu.

Türk ve Rus uzmanların bu konuyu görüştüklerini ve en yakın zamanda bu konuda olumlu gelişmeler beklediklerini söyleyen Peskov, "En azından bildiğim, Rusya'nın Gümrük yetkilileri bu konu üzerinde çalışıyorlar. Sayın Putin'in de bu konu üzerinde kontrolü var. Çünkü bunu Sayın Erdoğan ile defalarca konuştular. Bu konu Putin'in kontrolü altında ve tekrar ediyorum en yakın zamanda olumlu gelişmeleri ümit ediyoruz" ifadelerini kullandı.

"MAVİ AKIM-2"

Peskov, iki başbakanın Soçi'deki görüşmede ayrıca enerji alanındaki işbirliğini de detaylı şekilde ele aldıklarını belirterek, "Mavi Akım projesinin kapasitesinin genişletilmesiyle ilgili konuyu, yani Mavi Akım-2 dediğimiz konuyu ele aldılar. Projeye giriş noktası belli kapasitesi belli. Açıkta olan konu boru Türkiye topraklarına girdikten sonra hangi güzergaha devam edecek" dedi.

Türk ve Rus uzmanların bu konuyu görüşeceklerini vurgulayan Peskov, "Enerji alanında iktisadi kıstaslara sadık kalmanız halinde tam isabet olacaktır. Siyasi bir koku eklendi mi iş bozulur. Dolayısıyla bizde bu tür projelerle ekonomik gözle bakmaya davet ediyoruz herkesi. Uzmanlarımızın görüşmelerinde konuya ekonomik gözle yaklaşım ağır basacak" diye konuştu.

"HEM EKONOMİK HEM DE SİYASİ PARTNER"

Türkiye ve Rusya arasındaki ilişkilerin çok kısa sürede ulaştığı seviyeyi nasıl değerlendirdiğinin sorulması üzerine Peskov, şunları kaydetti:

"Ankara'daki sefaretimize ilk geldiğim zaman Sovyetler Birliği dönemiydi. O zaman doğu koridor dediğimiz, eski doğal gaz boru hattı yeni devreye girmişti. Enerji alanındaki işbirliğimiz yeni başlıyordu. Türk müteahhitlerin de o zamanki Sovyetler Birliği'ne gelişi yeni başlıyordu. O zaman devlete ait büyük şirketlerin de Türkiye'ye girmesi yeni başlıyordu. Yani her şey yeni yeni başlıyordu. Ama yine de ekonomik olarak ilişkilerimiz sabit bir gelişme sağlamıyordu. Siyasi alanda ise ara sıra gerginlikler ortaya çıkardı. Ama şimdi ilişkilerimiz aslında çok mantıklı bir şekilde gelişti. Önce bir ekonomik zemin oluştu. Zaten dünyada iki devlet arasında en sağlam olan zemindir bu. Bu ekonomik zeminde karşılıklı güveni güçlendirerek işbirliği alanlarını genişleterek, yavaş yavaş siyasi yakınlığa da geçtik. Siyasi ortamı da partnerlik düzeyine ulaştırdık. Bu çok önemli. Biz şimdi her alanda, hem ekonomik hem siyasi olarak Türkiye ve Rusya iki partner ülkedir. Bu memnuniyet verici bir olay."

Peskov, Putin'in Soçi'deki görüşmede bir kaç yıl önce ulaşılması hayal bile edilemeyecek 35 milyar dolarlık ikili ticaret hacminin yeterli olmadığı yönündeki açıklamasının hatırlatılması üzerine, "İkili kapasitemiz çok daha büyük rakamlara layıktır" ifadesini kullandı.

"NABUCCO'NUN TÜRKİYE-RUSYA İLİŞKİLERİNİ ETKİLEMESİ MÜMKÜN DEĞİL"

Nabucco doğal gaz boru hattının Türkiye-Rusya ilişkilerini nasıl etkileyeceği yolundaki bir soru üzerine de Peskov, "Nabucco projesinin en azından Türkiye ve Rusya arasındaki ilişkileri etkilemesi mümkün değil. Eğer Nabucco projesi uygun ise ve Türkiye ekonomisine katkıda bulunabilirse, Allah'a şükür" yanıtını verdi.

Peskov, Nabucco'dan ekonomik olarak karlı çıkacak bir ülke olmaması halinde projenin suya düşeceğini belirterek, şunları söyledi: "Bu zaten ticarettir. Siyaseti eklemeyelim. Siyaseti eklemiş olursak, o zaman buna ayık gözle bakmamız mümkün olmayacak. Halbuki şimdi çok basit ekonomik ve hukuki kıstaslara dayanarak bakalım bu konuya. Şimdi doğal gaz rezervleri var mı Nabucco projesi için? Bence daha belli değil. Kesinlikle evet var diye bir garanti verebilecek kimse yok. Hazar'ın hukuki statüsü çözülmüş mü gerçekten? Yok, bu problem daha ortada. Dolayısıyla bu iki ana konuya cevap bulamamışken, kesin olarak bir şey söylememiz mümkün değil. Aynı zamanda Rusya olarak, başka bir projenin ekonomik açıdan daha karlı olacağına inanıyoruz. O da Güney Akım."

Peskov, bir başka soru üzerine, Türkiye ile Tuz Gölü yakınlarında bir gaz depolama sistemi kurulması için görüş alışverişinde bulunulduğunu belirterek, "Bizim ilgili şirketlerimizin bu alanda çok gelişmiş tecrübesi ve teknolojisi var. Gerekli görüldüğü takdirde iki ülke arasında bu alanda işbirliği mümkündür" diye konuştu.

Putin'in Sözcüsü, bir başka soru üzerine, Rusya ve Türkiye arasındaki nükleer santral konusundaki görüşmelerin gayet yapıcı bir şekilde sürdüğünü ifade ederek, "Şirketlerimizin iştirak ettiği konsorsiyumun şansları çok yüksek. Zaten tek ciddi teklifti. Tek teklif olmaya devam ediyor. Her iki tarafın gerekli yapıcılığı ve esnekliği sergileyeceğini zannediyorum. Ve eninde sonunda, bu bizim çok geniş çaplı işbirliğimize bir tane daha çok parlak ve numune bir işbirliği alanını sağlamış olacak" dedi.

"KARŞILIKLI YEREL PARA BİRİMLERİNİN KULLANILMASI"

Rusya ve Türkiye arasında karşılıklı yerel para birimlerinin kullanılması konusundaki görüşmelerin hangi aşamada olduğu yolundaki bir soru üzerine Peskov, "Garanti Bankası başladı bile (ruble ve lira kullanımına) çalışmaya. Bu hakikaten çok önemli ve örnek verici bir gelişme. Zaten aklın yolu birdir. Başka çaremiz yok. Zor başlanıyor. Peyder pey başlayacağız ama mutlaka karşılıklı olarak ulusal paralarımızı kullanacağız" diye konuştu.

Peskov, Türkiye'nin ortaya attığı Kafkasya İstikrar Platformu ile ilgili görüşmelerin hangi seviyede olduğunu yolundaki bir soru üzerine, "Birlikte yaşadığımız bölgede istikrarın sağlanmasında üçüncü ülkelerin karışması hiç bir zaman olumlu bir etki getirmez" dedi.

Bölgedeki olası ihtilafların ve mevcut sorunların çözümünde bölge ülkelerinin birlikte çalışmasının şart olduğunu ifade eden Peskov, "Bu doğrultuda Türkiye'nin ortaya attığı bu inisiyatif çok ilgi çekici. Rusya tarafından büyük bir ilgiyle incelenmekte. Bu konuda fikir teatisine mutlaka devam edilecek. Bu inisiyatifin mevcut olan mekanizmalarla ve mevcut olan işbirliği formatlarıyla uyumlaştırılması lazım. Bunu daha detaylı bir şekilde Türk ortaklarımızla görüşmeye devam edeceğiz" şeklinde konuştu.

"ET VE SÜT ÜRÜNLERİNE YÖNELİK KISITLAMA"

Peskov, Putin ve Erdoğan görüşmesinden Türkiye'den et ve süt ürünlerine yönelik kısıtlamanın kaldırılması konusunun gündeme gelip gelmediği yolundaki bir soru üzerine de, "Onu tam olarak bilmiyorum ama bu konular uluslararası görüşmelerde sık sık gündeme geliyor. Örneğin en son Belarus'ta iken en önemli konulardan biri buldu" dedi.

Rusya'nın diğer tüm ülkelerde olduğu gibi kendi tarım sektörüne destek vermek zorunda olduğunu söyleyen Peskov, "Rusya, zor dönemde koruyuculuk tedbirleri uygulamadan, yine de teşvik edici yöntemlerle ilk başta kendi tarımına, kendi otomotiv sektörüne, kendi inşaat sektörüne destek verecektir. Her devlet bunu yapacak. Her devlet önce kendi ekonomisini düşünecek. Böylece hepimiz sağlam şekilde ayağa kalkacağız" diye konuştu.

"UKRAYNA İLE GAZ KRİZİ GELENEK OLDU"

Ukrayna ile yaşanan gaz krizinde Rusya'nın batıda sorun çıkaran taraf olduğu, Rusya'nın bu konuda kendisini anlatma sıkıntısı mı yaşadığı şeklindeki bir soru üzerine Peskov, şunları söyledi:

"Rusya kendisini gayet aktif bir şekilde anlatıyor. Durum çok basit. Ukrayna'nın ekonomik durumu gayet kötü vaziyette. Maalesef Ukraynalı dostlarımız alınan doğal gaz faturalarını ödeyemiyor. Tabii Rusya her zaman esnek davranmaya çalışıyor. Özellikle kriz tecrübemiz maalesef çok derin. Ukrayna gaz ilişkilerimizde maalesef bu kriz geleneği ortaya çıktı. Bu gelenekten kurtulmamız lazım. Çünkü, hem Ukrayna, hem Rusya, hem de Avrupalı tüketicilerimiz menfaatlerine uygun olmayan bir şey bu krizler. Ukrayna geçen ay bir teklifte bulundu. Gazprom, Ukrayna topraklarından geçecek doğal gaz karşılığında bir ödeme yapsın dedi. Yıl sonuna kadar olan transit gazın geçiş ücretini peşin yapsın, biz de bu harayla doğal gaz ödememizi yapalım dediler. Gazprom tamam dedi. Zaten Gazprom esnek ve yardımcı olmaya çalışıyor. Yıl sonuna kadar transit gazımız ne kadar olacak denildi, şu kadar olacak denildi. O zaman alın şu kadar parayı dedi ve o parayla da Gazprom'a ödeme yapıldı. Aynı zamanda başka bir problem eklendi."

Ukrayna'nın yaz aylarında yer altı depolarına gaz pompalaması gerektiği, yer altı depolarının boş kalması halinde sonbahar ve kış aylarında Ukrayna'nın iki taahhüdünü yerine getiremeyeceğini belirten Peskov, "Hem transiti sağlayacak, hem de iç tüketimini yapacak. Bu teknik açıdan maalesef mümkün olmayacak. Hikaye genel olarak bu. Vaktinde pompalamayı bitirmek için bugünden bu depolara gaz pompalama işlemine başlamaları lazım" dedi.

"KRİZ DERİNLEŞTİKÇE ESNEKLİĞİMİZ EKSİLİYOR"

Peskov, Ukrayna'nın bugünden gaz pompalama işlemine başlamasının daha fazla gaz tüketmesi ve Rusya'ya daha fazla ödeme yapması gerektiği anlamına geleceğini belirterek, şunları kaydetti:

"Ukrayna yine diyor, kusura bakmayın paramız yok. Hepimiz aynı kriz şartlarında yaşıyoruz. Hepimiz aynı güçlüklerle mücadele ediyoruz ve tabi ki kriz derinleştikçe esnekliğimiz de biraz eksiliyor maalesef. Tabii ki Gazprom dahili taahhütlerini ilk önce düşünecek. Ukrayna diyor ki yeni ön ödemeyi yapın ama şimdi 4-5 yıllık ön ödeme yapın ve biz bu parayla doğal gazımızı alalım. Gazprom da 'Kusura bakmayın, bu mümkün değil' diyor. Niye mümkün değil? Çünkü bir ay evvel Brüksel'de AB ile bir deklarasyon imzaladınız. Deklarasyondan anlaşıldığı gibi Gazprom'un muhatabı olan Naftogaz şirketi hukuki olarak kaybolabilir. Hukuki statüsü zamanla değişebilir. Gazprom da 'Ben bu Naftogaz'a 4-5 yıllık transit ön ödemesi yaparsam ve bu şirket bir yıl sonra ortadan kalkarsa ben paramı kimden alacağım?' diyor. Muhatap kalmayacak. Bir kaç hafta evvel Ukrayna Devlet Başkanı Sayın (Viktor) Yuşçenko yaptığı açıklamalarda ön ödeme yolunun gayrı yasal olduğunu vurgulamıştır. Dolayısıyla biz böyle bir şeyin mümkün olmadığını söyledik."

AB'YE, 'UKRAYNA'YA BİRLİKTE KREDİ VERELİM' ÖNERİSİ

Rusya'nın tek başına Ukrayna ekonomisini ayakta tutacak bir ülke olmak istemediğini söyleyen Peskov, Putin'in Avrupa Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso'yu telefonla arayarak Ukrayna'ya AB ile birlikte kredi verilmesi önerisinde bulunduğunu söyledi.

Peskov, Putin'in bu öneriyi Ukrayna'nın yer altı doğal gaz depolarını doldurması ve gaz alımına devam edebilmesi için yaptığını belirterek, konuşmasını şöyle sürdürdü:

"En önemlisi doğal gaz transitinin yüzde 100 devamı sağlansın diye. Maalesef Avrupalı ortaklarımızdan şu ana kadar bir esneklik görmedik. Ukrayna'ya bu kredinin birlikte verilmesi hazırlığını da görmedik. Tek bildiğimiz Sayın Barroso'nun söylediği: Ayın 14-15'inde bir zirve olacak ve o zirvede bu konu Avrupa bürokrasisi tarafından en üst düzeyde ele alınacak. Ancak işin bir kriz boyutu var. Ukrayna'nın ödeme günü ayın 7'si ve görüşme günü 14'ü. Bu arada kalan günler ne olacak? Rusya kendi cebinden mi ödesin bu bir-iki haftayı? Dolayısıyla durum çok gergin. Rusya uluslararası camiayı uyarmak için ve bilgilendirmek için gayet aktif bir tutum sergiliyor. AB ile bilgilendirme mekanizmamız var."

Peskov, Putin'in ile çalışmanın nasıl olduğu yolundaki bir soru üzerine, "Sıkı kontrol eder. Gece gündüz çalışır. Çok bilgili. Yani her konuyu A'dan Z'ye kadar öğrenmeyi tercih ediyor. Karşı bir görüşü getirdiğinizde ve tartışmaya kalkıştığınızda, yani eğer bilgili değilseniz, kendisine hiç bir şey ispat edemezsiniz. Çünkü kendisi en ufak detayları biliyor. En zor en karmaşık konunun en ufak detaylarını sürekli anlamaya çalışır" dedi.