Başbakanlık (Gümrük Müsteşarlığı)’tan:
SINIR
TİCARET MERKEZLERİNİN FİZİKİ OLARAK DÜZENLENMESİ, EŞYA
VE STOK
KONTROLLERİNİN YAPILMASI İLE BU MERKEZLERE GİRİŞ VE
ÇIKIŞLARA
İLİŞKİN USUL VE ESASLARA DAİR YÖNETMELİK
BİRİNCİ
BÖLÜM
Amaç,
Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu
Yönetmeliğin amacı, Sınır Ticaret Merkezlerinin fiziki olarak düzenlenmesi,
eşya ve stok kontrollerinin yapılması ile bu merkezlere giriş ve çıkışlara
ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu
Yönetmelik, Sınır Ticaret Merkezlerinin fiziki olarak düzenlenmesi, eşya ve
stok kontrollerinin yapılması ile bu merkezlere giriş ve çıkışlara ilişkin usul
ve esasları kapsamaktadır.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu
Yönetmelik, 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanununun 172 nci maddesi ile 1/12/2008 tarihli ve
2008/14451 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren Sınır Ticaretinin
Düzenlenmesine İlişkin Karara dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu
Yönetmelikte geçen;
a) Bakanlık: Gümrük Müsteşarlığının bağlı olduğu Devlet Bakanlığını,
b) Depo: İthal veya ihraç amacıyla Sınır Ticaret Merkezine getirilen eşyanın
geçici olarak konulduğu yeri,
c) Müsteşarlık: Gümrük Müsteşarlığını,
ç) Sınır ticaret merkezi (STM): 1/12/2008 tarihli ve 2008/14451 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
eki Sınır Ticaretinin Düzenlenmesine İlişkin Karar kapsamında öngörülen sınırda
kurulacak ve ihracat ve ithalat yapılabilen alanların yer aldığı Türkiye
Cumhuriyeti Gümrük Bölgesi dışında addedilen yerleri,
d) Sınır ticaret merkezi işleticisi: Sınır Ticaret Merkezlerinin bulunduğu
ildeki il özel idaresini,
e) Sınır ticaret merkezi mağazaları: Sınır Ticaret Merkezinde faaliyet gösteren
mağazaları
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
İşletici ve
Mağazaların Sorumlulukları, Defter ve Belgeler,
Denetim ve
Müeyyide
Sınır ticaret merkezinin fiziki düzenlemesi ve inşası
MADDE 5 – (1) Sınır
Ticaret Merkezi işleticisi tarafından tesis edilecek Sınır Ticaret
Merkezlerinde aşağıdaki nitelik ve şartlar aranır.
a) İhraç ve ithal eşyasının birbirinden fiziksel olarak ayrı bölümlerde
sergilenmesini; dışarıdan gelecek müdahalelerin engellenmesini, gerektiğinde
satış ve depolama yerleri ile laboratuvarların da yer aldığı bölümlerin bulunmasını sağlayacak
şekilde inşa edilmeleri,
b) İhtiyaca göre boyutlarının genişletilebilmesi veya daraltılabilmesine imkan tanıyacak şekilde
projelendirilmeleri,
c) Giriş ve çıkış bölümlerinin fiziki olarak birbirinden ayrılması ve çevreden
tecrit edilmesini sağlayacak yüksek duvarların inşa edilmeleri,
ç) Bulunduğu sahanın tamamen aydınlatılması ve güvenlik kameraları ile
donatılması ve saha zemininin, yoğun araç trafiği, yükleme ve boşaltma
faaliyetlerinin sorunsuz olarak yürütülmesini sağlayacak şekilde asfalt ya da
beton ile kaplanması,
d) Mağazaların araçlardan eşya tahmil ve tahliyesine uygun şekilde
yapılandırılmaları,
e) Asgari 45 ton tartma kapasitesine sahip kantar kurulması,
f) Bulunduğu sınırın geçiş noktasına yeterli uzunlukta raylı siteme sahip kapı
kurulması,
g) Gümrük idaresince gümrük işlemlerinin elektronik ortamda yapılması için
kullanılan Bilgisayarlı Gümrük Etkinlikleri (BİLGE) sistemi ve diğer yazılımlar
için gerekli bilgisayar ve internet altyapısının hazırlanması,
h) Görev yapacak kamu personelinin etkin, etkili, sürekli ve düzenli hizmet
verebilmeleri için gerekli ısınma, aydınlatma, su ve haberleşme ve benzeri gibi
imkânlara sahip hizmet binaları ile burada faaliyet gösteren tacir ve esnafın
temel ihtiyaçlarını karşılayacak binaların yapılması,
ı) Giriş-çıkış kapısında gümrük muhafaza görevlilerinin ve güvenliği sağlayacak
personelin kullanabileceği uygun mekân oluşturulması.
(2) Sınır Ticaret Merkezinin yukarıda belirtilen şartları karşılayıp
karşılamadığı Sınır Ticaret Merkezinin bağlı olduğu Gümrük idarelerince
denetlenir.
Sınır ticaret merkezi işleticisinin ve mağazalarının sorumlulukları
MADDE 6 – (1) Sınır
Ticaret Merkezi işleticisinin ve mağazalarının gümrük idaresine karşı
sorumlulukları şunlardır:
a) Sınır Ticaret Merkezi işleticisi ve mağaza işleticileri; eşyanın Sınır
Ticaret Merkezinde bulunduğu süre içerisinde gümrük gözetimi altında
bulunmasını sağlamak, eşyanın iyi muhafaza edilmesi konusunda yükümlülüklerini
yerine getirmek zorundadır.
b) Sınır Ticaret Merkezi işleticileri ve/veya mağaza işleticileri, Sınır
Ticaret Merkezine alınan eşyanın bu merkezlere girerken gümrük idaresince
tespit edilen miktarı üzerinden ve eğer tespit yapılmamışsa belgelerinde yazılı
miktarları üzerinden, Sınır Ticaret Merkezinde eşya değiştirilmesinden, gümrük
idaresine karşı mali bakımdan sorumludur. Bu sorumluluk, 5607 sayılı
Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu hükümleri saklı kalmak üzere, eşyanın gümrükçe
tespit olunan veya belgelerinde ve gümrük beyannamesinde yazılı miktarına ve
cinsine göre eksiklik veya değişiklik ortaya çıkması halinde, bunlara ait
gümrük vergilerinin ve cezaların ödenmesini kapsar. Ancak, eşyanın tabiatından
doğan kayıp ve fireler ile Sınır Ticaret Merkezi işleticilerinin ve
mağazalarının kusur ve hatalarından meydana gelmeyen telef, kayıp, doğal afet,
yangın, su basması, çalınma ve benzeri haller dolayısıyla meydana gelen
eksikliklerin gümrük idaresine ispat edilmesi ve bunun idarece de kabul
edilmesi halinde sorumluluk söz konusu olmaz.
ç) Sınır Ticaret Merkezi işleticileri ve mağazaları tutacakları giriş, çıkış
kayıt ve muhasebelerini gümrük denetlemesini sağlayacak şekil ve usullere uygun
surette yürütmek zorundadır.
d) Sınır Ticaret Merkezi işleticilerinin Sınır Ticaret Merkezinin tamamının
genel bakım ve onarımını yapması veya yaptırması, hizmetlerin hızlı yapılmasını
teminen yeni teknolojinin gerektirdiği
teknik donanımın sağlanması gerekir.
Defter ve belgeler
MADDE 7 – (1) Sınır
Ticaret Merkezi İşleticisi ile Sınır Ticaret Merkezi Mağazası işleticisi,
gümrük mevzuatı açısından aşağıdaki defter ve belgeleri tutmak ve düzenlemek
zorundadır:
a) Sınır Ticaret Merkezi eşya giriş-çıkış defteri,
b) İhracata ilişkin gümrük beyannamesi,
c) İthalata ilişkin gümrük beyannamesi,
ç) Satış belgesi,
d) Aylık satış listesi.
(2) Bilgisayar veri işleme tekniği yoluyla gümrük beyanı yapıldığı durumlarda,
bilgisayar ortamında tutulan kayıtlar, elektronik imzalı olması halinde defter
ve belgeler hükmündedir.
(3) Gümrük beyannamesi düzenlenirken beyannamenin ilgili kutucuğuna kod, ülke
adı-il adı-STM adı yazılır.
(4) İlgili kişiler bu defter ve belgeleri gümrük kontrolü amacıyla beş yıl süre
ile saklamak zorundadırlar.
(5) Bu defter ve belgelerin saklama süresi defterlerin tasdik edildiği,
belgelerin ise düzenlendiği yılın sonundan itibaren işlemeye başlar.
Sınır ticaret merkezi eşya giriş-çıkış defteri
MADDE 8 – (1) Sınır
Ticaret Merkezi Eşya Giriş-Çıkış Defteri; depoya veya mağazaya alınan ve
depodan veya mağazadan çıkan her beyanname veya satış belgesi muhteviyatı
eşyaya ait işlemlerin tarih sırası itibarıyla kaydedildiği Ek-1’de yer alan
defterdir.
(2) Sınır Ticaret Merkezi Eşya Giriş-Çıkış Defterinin her yaprağı müteselsil
sıra numaralı olur.
(3) Sınır Ticaret Merkezi Eşya Giriş-Çıkış Defterinin,
a) Yeni faaliyete geçenler için faaliyete geçmeden önce,
b) Öteden beri faaliyete devam edenler için defterin kullanılacağı yıldan önce
gelen son ayda,
c) Defter yapraklarının dolması halinde yaprakların kullanılmaya başlanmasından
önce, tasdik ettirilmesi mecburidir.
(4) Sınır Ticaret Merkezi Eşya Giriş-Çıkış Defteri, satış mağazasının bulunduğu
yerdeki noter veya noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar tarafından tasdik
edilir.
(5) Noterlerin yapacağı tasdik şerhi Sınır Ticaret Merkezi Eşya Giriş-Çıkış
Defterinin ilk sahifesine yazılır ve firma unvanı, iş adresi, defterin nevi,
defterin kaç sahifeden ibaret olduğu, defterin kullanılacağı dönem, firmanın
denetimi altında bulunduğu gümrük idaresi, tasdik tarihi, tasdik numarası,
tasdiki yapan makamın mühür ve imzası bilgilerini içerir.
(6) Defterler sayfa numarası izlediği saptanarak noterce tasdiklenir.
(7) Sınır Ticaret Merkezi İşleticisi ve Mağaza sahipleri bir yıl içinde
kullanacaklarını tahmin ettikleri sayıdaki yaprağı yukarıdaki esasa göre tasdik
ettirirler. Tasdikli yapraklar bittiği takdirde yeni yapraklar kullanılmadan
önce tasdik ettirilir. Tasdik makamı aynı takvim yılında mükerrer olmayacak
şekilde ilave yaprak sayısını ilk tasdik şerhinin altına kaydeder ve bu kaydı
usulüne göre tasdik eder.
(8) Sınır Ticaret Merkezi Eşya Giriş-Çıkış Defteri, Sınır Ticaret Merkezine
giren ve çıkan eşyanın izlenmesi için kullanılır. Kayıtlar beyanname ve satış
belgesine dayanılarak yapılır ve en az; eşyanın depoya veya mağazaya giriş
tarihi, eşyaya ilişkin beyanname veya satış belgesinin tarih ve numarası,
eşyanın cinsi ve miktarı, eşyanın Sınır Ticaret Merkezine giriş ve çıkışına
ilişkin özet beyan tarihi bilgilerini içerir.
(9) Sınır Ticaret Merkezinde önceki yıldan kalan eşya, mali yılbaşında yapılan
sayımlara istinaden ayrı bir sütun oluşturularak beyannamenin tescil sayı ve
tarihi de belirtilmek suretiyle kaydedilir.
(10) Deftere kayıtların en geç üç iş günü içinde yapılması zorunludur.
(11) Sınır Ticaret Merkezi Giriş-Çıkış Defteri, istendiği takdirde ibraz
edilmek üzere mağaza ve depo sahiplerince saklanmak zorundadır.
Satış belgesi
MADDE 9 – (1) Sınır
Ticaret Merkezlerinden yapılan satışta, satıcı, alıcı ve satışa konu eşyaya
ilişkin bilgileri içeren ve düzenleyen tarafından tarih ve sıra numarasına göre
saklanması zorunlu olan satış fişi ya da fatura düzenlenir.
(2) Satış belgesinde en az aşağıdaki bilgiler bulunur:
a) Düzenleme tarihi, seri ve sıra numarası,
b) Düzenleyen Sınır Ticaret Merkezi İşleticisi veya Mağazanın adı ve adresi,
c) Uygunluk Belgesinin sayı ve tarihi,
ç) Satılan eşyanın miktarı, nevi ve satış fiyatı,
d) Satışı yapan Sınır Ticaret Merkezi İşleticisi veya Mağaza görevlisinin adı,
soyadı veya bu görevliyi belirleyen her türlü tanıtıcı işaret.
(3) Satış belgesi seri/sıra numarasına göre iki örnek olarak düzenlenir.
(4) Sınır Ticareti Merkezi işleticisi ve/veya mağazalar sattıkları eşya için
satış belgesi vermek ve müşteri de söz konusu belgeleri istemek ve almak
mecburiyetindedir.
Aylık satış listesi
MADDE 10 – (1) Sınır
Ticareti Merkezi İşleticisi ve/veya Mağazalar sattıkları eşyanın cinsini ve
miktarını tespit etmek üzere Yönetmeliğe ekli örneğe uygun olarak her ay aylık
Ek-2’de yer alan satış listesi düzenler.
(2) Aylık satış listesinde en az aşağıdaki bilgiler bulunur:
a) Düzenleyen İşletici veya mağazanın adı,
b) Eşyanın cinsi, satılan miktar ve tutarı,
c) Listenin ait olduğu dönem.
(3) Aylık satış listeleri her ay satılan eşyaya ilişkin satış belgesi esas
alınarak düzenlenir. Aylık satış listeleri biri asıl üç örnek düzenlenir ve
listenin aslı en geç müteakip ayın üçüncü günü akşamına kadar
işleticinin/mağazanın bağlı bulunduğu gümrük müdürlüğüne verilir. Sınır Ticaret
Merkezi Mağazası tarafından düzenlenen aylık satış listesinin bir örneği Sınır Ticaret
Merkezi İşleticisine gönderilir, bir örneği de Mağazada saklanır.
Giriş çıkışlar ve giriş kartları
MADDE 11 – (1) Sınır
Ticaret Merkezinde görevli resmi ve özel kuruluşlara bağlı tüm personel ile
araçlar için verilecek giriş kartları, Sınır Ticaret Merkezi işleticisi
tarafından tanzim edildikten sonra mülki idare amirliklerince onaylanarak
verilir.
(2) Düzenlenecek giriş kartlarının çeşitleri, veriliş şekli, değiştirilmesi,
iptali, diğer giriş çıkışlar, park yerleri ve her türlü trafik düzenlemeleri
ile sair hususlara ilişkin esaslar Sınır Ticaret Merkezi işleticisi tarafından
hazırlanıp mülki idare amirlerince onaylanarak yürürlüğe girecek yönergelerle
belirlenir.
Süre
MADDE 12 – (1) Sınır
Ticaret Merkezlerine ithal veya ihraç hükmüyle konulan eşyanın burada satış
veya sergi amaçlı olarak kalış süresi 3 ay ile sınırlıdır.
(2) Sınır Ticaret Merkezlerine ithal veya ihraç hükmüyle konulan eşyanın 3 ay
içerisinde buradan çıkarılmaması halinde bu durumunun zorunlu nedenlerden
meydana geldiğinin süre bitiminden önce belgelendirilmesi halinde ilgili gümrük
idaresi tarafından ek süre verilebilir.
(3) Eşyanın 3 ay içinde Sınır Ticaret Merkezlerinden çıkarılmaması ve bu süre
içerisinde ek süre talebinde de bulunulmaması hâlinde Gümrük Kanununun 241 inci
maddesinin birinci fıkrası hükmü uygulanır.
Sayım fazla ve noksanlıkları
MADDE 13 – (1) Sınır
Ticaret Merkezi işleticileri veya mağazaları yıl sonunda mağaza ve depo mevcutlarına ilişkin
bir listeyi gümrük idaresine verir. Her yıl, Sınır Ticaret Merkezindeki eşya
gümrük idaresince, işletici tarafından verilen liste göz önünde bulundurulmak
suretiyle sayılır. Sınır Ticaret Merkezindeki eşyanın kısa sürede sayılamayacak
kadar çok olması halinde, bunların gümrük idareleri tarafından örnekleme
yöntemiyle sayılması mümkündür. Ayrıca, gümrük idaresince gerekli görülmesi
halinde yıl içinde sayım işlemi yapılabilir.
(2) Sınır Ticaret Merkezlerinde yapılan sayım sonucunda noksan çıkan ithal
eşyasının Gümrük Kanununun 236 ncı maddesine göre gümrük vergileri ve cezaları, duruma göre işletici veya
mağazalardan tahsil edilir. İhraç eşyasında noksanlık tespit edilmesi halinde,
katma değer vergisi ve varsa özel tüketim vergisi istisnasından yararlanan
eşyanın katma değer vergisi tahsil edilir.
(3) Yapılan sayım sonucunda fazla çıkan eşya kayıtlara alınır. Bu fazlalığın
geçerli nedenlerden ileri geldiğine gümrük idaresince kanaat getirilmediği
takdirde, Gümrük Kanununun 236 ncı maddesinin ikinci fıkrasına göre işlem yapılır.
(4) Sınır Ticaret Merkezi ve Mağazalarının sayımlarında bulunacak heyete ilgili
gümrük müdürü tarafından tayin edilecek en az şef seviyesinde bir memur
başkanlık eder.
(5) Sayım sonunda 3 aydan fazla bir süredir Sınır Ticaret Merkezinde bulunduğu
tespit edilen ihraç eşyası gümrük mevzuatı doğrultusunda geri gelen eşya
hükümlerine tabi tutulur.
(6) Yapılan inceleme ve denetlemeler sonucunda, hak sahibi olmayan kişilere
yapıldığı ya da hak sahiplerine olmakla birlikte limit üzerinde gerçekleştiği
belirlenen satışa ilişkin eşya da noksan çıkan eşya addedilerek işlem yapılır.
Bu tür eşyanın gümrük vergileri tahsil edilir. Ayrıca limit fazlası veya hak
sahibi olmayan kişilere yapıldığı anlaşılan her bir satış için Gümrük Kanununun
236 ncı maddesine
göre işlem yapılır.
Denetim ve müeyyide
MADDE 14 – (1) Sınır
Ticaret Merkezi, gümrük müfettiş ve müfettiş muavinlerinin, gümrük
kontrolörleri ve stajyer gümrük kontrolörleri ile gümrük ve muhafaza başmüdürü,
gümrük müdürü ve yetkili memurlarının, Başmüdürlükçe veya Müsteşarlıkça yetkili
kılınacak görevlilerin inceleme ve denetimine tabidir.
(2) Sınır Ticaret Merkezi işleticisi ve buralarda bulunan mağazaların
yetkilileri, bu yerleri inceleme ve denetim elemanlarının talepleri halinde
derhal açmaya, her türlü kolaylığı göstermeye ve istenen bilgi ve belgeleri
vermeye mecburdur. Buna riayetsizlik halinde ilgili Sınır Ticaret Merkezi
mağazası, denetim ve inceleme yapanlarca istenen hususlar yerine getirilinceye
kadar kapatılması istemiyle Sınır Ticaret Merkezi işleticisine bildirimde
bulunulur. İstenilen hususlar yerine getirildiğinde açılır.
(3) Bu yerlerde yapılacak denetim ve soruşturma sonucunda tespit edilen mevzuat
ihlalleri ile ilgili olarak Gümrük Kanunu ve ilgili diğer mevzuat hükümleri
uygulanır. Belirtilen mevzuata aykırılıklar nedeniyle denetimi yapan kişilerce
veya gümrük idaresince Sınır Ticaret Merkezi işleticisine bildirimde bulunulur.
(4) Bu Yönetmelikle gümrük müdürlüğüne ibrazı öngörülen belgeleri zamanında
ibraz etmeyen Sınır Ticaret Merkezi mağazaları, bu belgeler verilinceye kadar
kapatılmasını teminen Sınır Ticaret Merkezi işleticisine bildirilir. Üst aramasına karşı koyan
veya gümrük nizamlarına uymayan personelin daimi giriş kartı gümrük ve muhafaza
başmüdürü, gümrük müdürü veya gümrük muhafaza müdürü tarafından iptali
hususunda gerekli girişimlerde bulunulur.
(5) İşletme izni süresiz iptal edilen mağazalar tarafından Sınır Ticaret
Merkezine yeniden eşya konulmasına izin verilmez; mevcut eşya üzerinde mağaza
veya Sınır Ticaret Merkezi İşleticisi tasarruf hakkına sahiptir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve
Son Hükümler
Yürürlükten kaldırılan yönetmelik
MADDE 15 – (1) 13/12/2003 tarihli ve 25315 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Sınır Ticaret Merkezleri Kurulmasına İlişkin Kararın
Uygulanmasına Dair Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.
Geçerliliğini koruyan belge ve sözleşmeler
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) 1/12/2008 tarihli ve 2008/14451 sayılı
Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Sınır Ticaretinin Düzenlenmesine
İlişkin Karar uyarınca bu Kararın yürürlüğe girdiği tarihten önce düzenlenmiş
Sınır Ticareti Belgeleri ve 2009 yılı il ithalat kotaları kapsamında
düzenlenmiş uygunluk belgeleri ile Sınır Ticaret Merkezinde mağaza kiralama
sözleşmeleri süreleri sonuna kadar geçerliliğini korur.
Yürürlük
MADDE 16 – (1) Bu
Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 17 – (1) Bu
Yönetmelik hükümlerini Gümrük Müsteşarlığının bağlı olduğu Devlet Bakanı
yürütür.