5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 13 üncü maddesinde transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımına ilişkin hükümler yer almakta olup, madde 01.01.2007 tarihinde beri yürürlüktedir. İlgili madde ve maddenin yürürlüğünden sonra yayımlanan karar ve tebliğlerde yer alan hükümler OECD tarafından yayınlanmış transfer fiyatlandırması rehberinde bulunan açıklamalara paralellik göstermektedir.
Diğer taraftan OECD tarafından söz konusu rehberde bazı konulara ilişkin yapılan açıklamalarda yenileştirmeler yapılmakta olup OECD bünyesinde bulunan transfer fiyatlandırması grubunca çalışmaların devam ettiği bilinmektedir. Buna göre hazırlanan OECD rehberinin yeni versiyonu henüz tam netlik kazanmamış ancak taslak olarak internet üzerinde paylaşılmıştır. Türk transfer fiyatlandırması hükümlerini de yakından ilgilendirdiğini düşündüğümüz bu çalışmalara ilişkin açıklamalarımız makalemizin konusunu oluşturmaktadır.
OECD transfer fiyatlandırması rehberindeki yenilikler
OECD rehberinin yenileştirme çalışmasında, şu anda rehberinin 1 numaralı bölümünde ayrı bir başlık olarak yer alan karşılaştırılabilirlik analizi konusu yapılan çalışmada 3 numaralı bölüme alınmış ve daha detaylandırılarak açıklanmıştır.
Rehberin 3 numaralı bölümünde açıklanan kar yöntemleri, rehberin yeni taslağında yöntemlerin anlatıldığı 2. bölümün 3 numaralı başlığı olarak eklenmiş olup tüm transfer fiyatlandırması yöntemleri 2. bölüm altında toplanmıştır.
Kar yöntemlerine ilişkin 3 yeni örnek rehberin yeni taslağına eklenmiştir.
OECD rehberindeki yenilikler aşağıdaki üç konu üzerinde yoğunlaşmaktadır;
• Fiyatlandırmada uygulanacak transfer fiyatlandırması yönteminin seçimi,
• Karşılaştırılabilirlik analizi;
• Kar yöntemlerinin uygulamaları ilişkin konular.
Fiyatlandırmada uygulanacak transfer fiyatlandırması yönteminin seçimi;
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanun'un 13 üncü maddesinde; "Kurumlar, ilişkili kişilerle yaptığı işlemlerde uygulayacağı fiyat veya bedelleri, geleneksel yöntemlerden (Karşılaştırılabilir fiyat yöntemi, Maliyet artı yöntemi, Yeniden satış fiyatı yöntemi) işlemin mahiyetine en uygun olanını kullanarak tespit eder." hükmü yer almaktadır. Emsallere uygun fiyata bu yöntemlerden herhangi birisi ile ulaşılamaması durumunda işlemin mahiyetine uygun olarak diğer yöntemlerin de kullanılabileceği Kanunun aynı maddesinde açıklanmaktadır.
Kurumlar Vergisi Kanununda yer alan transfer fiyatlandırması hükümlerine paralel açıklamalar içeren OECD rehberinde, ilişkili kişiler arasındaki işlemlerin fiyatlandırılmasında uygulanacak yöntem öncelikle geleneksel yöntemlerin test edilmesi ve bu yöntemlerin uygulanamıyor olması halinde kar yöntemlerine başvurulması gerekliliği açıklanmaktadır.
OECD'nin taslak rehberinde transfer fiyatlandırması yöntemleri ile ilgili bu hiyerarşik kural yerini her bir yöntemin aynı uzaklıkta olduğu kuralına bırakmakta ve uygulanacak yöntemin seçiminde "durumun koşullarına en uygun yöntem" düşüncesi ana kural olarak belirtilmektedir.
Karşılaştırılabilirlik analizi;
OECD rehberindeki yeniliklerin büyük bir bölümü 1 numaralı bölümden 3 numaralı bölüme alınarak daha detaylandırılan karşılaştırılabilirlik analizi konusu oluşturmaktadır. İşlemlerin fiyatlandırmasında uygulanacak en uygun yöntem seçilirken karşılaştırılabilirlik analizi ile mümkün olan en güvenilir emsalin bulunması amaçlanmıştır. Bunun için 10 adımdan oluşan bir süreç açıklanmış ve bu yolla durumun koşullarına göre en güvenilir emsale ulaşılabileceği belirtilmiştir. Bu süreç 2007 yılında yayımlanan 1 nolu Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Genel Tebliğ'inde emsallere uygunluk ilkesinin anlatıldığı bölümde yer alan karşılaştırılabilirlik analizi açıklamalarının sistematize edilmiş hali olarak düşünülebilir.
Aynı tebliğde emsallere uygun bedele ulaşmak için öncelikle iç emsalin kullanılması gerektiği ve bu şekilde kullanılacak fiyat veya bedelin bulunmaması ya da güvenilir olmaması halinde dış emsal karşılaştırmaların yapılabileceği açıklanmaktadır.
Yukarıda açıklanan 10 adımlık sistematiğin bir parçası olan (varsa) iç emsallerin analizi işlemi dış emsallerin aranmasından önce gelmektedir. Hatta gerçekten güvenilir iç emsallerin bulunması durumunda dış emsallerin aranmasının gerekli olmadığı OECD rehberine yeni eklenen bir açıklamadır.
Bununla birlikte mevzuatımızdan farklı olarak dış emsallerin aranmasında halka açık veri tabanlarının kullanılabileceği de yine OECD rehberine ilave olunacak açıklamalardandır.
Kar yöntemlerinin uygulamaları ilişkin konular;
OECD rehberindeki kar bölüşüm yöntemine ilişkin yeni açıklamalar ana başlık halinde kısaca şöyledir;
- Kar bölüşüm yönteminin uygulanmasında işleme ilişkin karın taraflar arasında bölüştürülmesi için tarafların ortak bir muhasebe sistemi ve para birimi kullanıyor olmaları gerekmektedir.
- Karın bölüştürülmesinde;
. Varlık/Sermaye,
. Maliyet,
. Satış hacmi,
. Çalışan sayısı,
. Harcanan zaman
. Server sayısı
. Depolanan veri, vb.
anahtarlar kullanılabilir. Karın paylaşımında kullanılacak anahtar işlemin koşullarına ve niteliğine göre seçilecek olup anahtar seçiminde transfer fiyatlandırması politikalarından tamamen bağımsız hareket edilmelidir.
- Kar bölüşümüne tabi tutulacak karın tespiti ve kar bölüşümünde kullanılacak anahtarlar ilişkili kişiler arasında işlem devam ettiği sürece (zarar ile sonuçlanan zamanlar olsa dahi) aynı şekilde kullanılmalıdır.
Sonuç
Transfer fiyatlandırması konusunda çalışmaları devam eden OECD, şu anda yayımda bulunan rehbere ilave olarak bazı ek açıklamalar yapmayı planlamakta ve bu çalışma sonucu yeni formatı ile OECD transfer fiyatlandırması rehberi yorumların toplanması amacıyla internet üzerinden paylaşılmaktadır.
Transfer fiyatlandırması konusunda mevzuatımızda yer alan hükümleri ve ilişkili kişiler ile işlemleri olan tüm mükellefleri ilgilendirdiğini düşündüğümüz yenilikleri yazımızda okuyucularımızla paylaşmış bulunuyoruz.
OECD rehberi ile paralellik gösteren transfer fiyatlandırması mevzuatımızda da bu gelişmeler ışığında ilave açıklamalar beklemekteyiz.
Kaynak: Dünya