Anasayfa / Sektörel / Sektör Haberleri / Demiryolu / KARS–TİFLİS–BAKÜ DEMİRYOLU PROJESİ VE HAZAR FERİBOT İŞLETMECİLİĞİ

KARS–TİFLİS–BAKÜ DEMİRYOLU PROJESİ VE HAZAR FERİBOT İŞLETMECİLİĞİ

KARS–TİFLİS–BAKÜ  DEMİRYOLU PROJESİ  VE  HAZAR FERİBOT İŞLETMECİLİĞİ09.06.2010

Avrupa’yı Türkiye üzerinden Orta ve Uzak Asya’ya bağlayacak Kars-Tiflis-Bakü Demiryolunun eksik olan 105 Km.lik Kars-Ahalkalaki demiryolunun yapımına Gürcistan tarafında 21 Kasım 2007 tarihinde, Türkiye tarafında ise  24.Temmuz. 2008 tarihinde başlandı. İnşaat devam etmektedir. 

Bu proje ile  İstanbul boğazında yapımı sürdürülen Marmaray projesinin tamamlanmasından sonra, Istanbul-Tiflis-Bakü-Aşkabat-Taşkent-Almaata-Çin güzergahı “Trans-Asya” demiryolu ağının önemli bir parçası haline gelecektir. Böylece;  Avrupa’dan Çin’e kesintisiz demiryolu taşıması gerçekleşmiş olacaktır.


ROUTES

TRANS-SIBERIAN                 ( A )

TRANS-ASIAN                     ( B )

FARK( A ) - ( B )

Shanghai - Helsinki

10.280 km

9.640 km

640 km

Xiangxing - İstanbul

12.469 km

11.180 km

1.289 km

Lianyungang - İstanbul

13.359 km

11.010 km

2.349 km

Lianyungang - Paris

13.505 km

11.124 km

2.381 km

Lianyungang - Helsinki

9.890 km

9.220 km

670 km

Hongkong - Helsinki

11.140 km

10.280 km

860 km

Pyongyang - İstanbul

13.605 km

12.350 km

1.255 km

Hongkong - İstanbul

15.615 km

12.070 km

3.545 km

Bazı şehirler arasındaki mesafeler, Trans-Asya ile Trans-Sibirya koridorlarına göre aşağıda ayrı ayrı gösterilmiştir. Burada da görüleceği gibi Türkiye üzerinden geçen Trans-Asya koridoru,  kuzeydeki “Trans-Sibirya” hattına nazaran daha kısadır.


İlerden beri Türkiye’nin, Avrupa-Asya arasında bir köprü olduğu söylenir. Bu tanım Türkiye’nin coğrafik konumu itibari ile doğru olsa da, ticari ve kültürel açıdan gerçek anlamda bir köprü  bu projelerin hayata geçirilmesi ile mümkün olacaktır.

“Orta Asya Türk Cumhuriyetlerine kesintisiz bir demiryolu bağlantısı”  rüyasının başladığı
16 yıl öncesini hatırlıyor ve o günleri burada kısaca anmak istiyorum.
Gürcistan’ın Ulaştırma Mastır Planının hazırlanmasına katkı sağlamak, bu plan çerçevesinde Türkiye’ye düşecek  müteahhitlik  hizmetlerini belirlemek amacı ile 1994 yılında TIKA ‘nın organizasyonunda Gürcistan’a gönderilen bir karma ulaştırma heyetinde TCDD temsilcisi olarak bulunuyordum. Eski Sovyet sınırları içerisinde çok önemli demiryolu sanat yapılarında imzası bulunan “Gürcistan Demiryolu Enstitüsü” uzmanları ile birlikte çalıştık. Kars-Tiflis Demiryolu Projesi bu çalışmalarda şekillendi. Bu projeyi geliştirmek üzere Türkiye-Gürcistan arasında kurulan bir çalışma gurubunun da uzun süre  başkanlığını yürüttüm. Bu çalışmalar sırasında bir gün Gürcistan Demiryolları Genel Müdürü, Tiflis’teki makamında bize oldukça kalın ve deri kaplı bir kitap gösterdi. 1892 yılında Ruslar tarafından hazırlanmış olan bu kitap; “ Kars-Tiflis Demiryolu Projesi” ismini taşıyordu. Gürcü Genel Müdür, “ Bağımsızlıklarını  kazandıktan sonra Türkiye ile daha yakın dostluk ve iş ilişkileri kurmak istediklerini, Yapılacak yeni demiryolunun bunda katkısının çok olacağını, her iki tarafın da elini çabuk tutması gerektiğini” söyledi. Bunu söylerken de, projenin gerçekleşmesini istemeyen Rusya, Iran, Ermenistan gibi ülkelerin baskı kurabileceklerini  hissettirmeye çalıştı.
Türkiye’de, Hükümet ve kamuoyu bu projeye sahip çıktı. Siyasi nutuklarda, Hükümet programlarında söylenir oldu. Bu gelişmelerde, TIKA’nın çalışmalarını göz ardı etmemek gerekir. Ticari yönü kadar siyasi ve kültürel yönü ile de Türkiye açısından önemi her platformda tekrarlandı. Proje yatırım programına alındı. İhale yetkisi TCDD’ye verildi. İhaleye çıkıldı. Teklifler değerlendirildi. Ancak açıklama yapılmadan ihale son anda  aniden iptal edildi.

13 yıl sonra, 7 Şubat 2007 tarihinde, Gürcistan ve Azerbaycan Devlet Başkanları ile Türkiye Başbakanı tarafından  Kredisi ve finansmanı ile daha sağlam temellere oturmuş  “ Bakü-Tiflis-Kars  Demiryolu Projesi “ nihayet imzalandı. Türkiye  rahat bir nefes aldı.
Zira bu proje artık gerçekleşecek ve Türkiye, bölgede daha onurlu, daha güçlü  bir noktaya gelecektir.
Projenin tamamlanacağı 2012 yılında, Azerbaycan ana demiryoluna 3 milyon ton ilave bir yükün gireceği, orta vadede ise bunun 16,5 milyon tona çıkacağı öngörülmektedir. Azerbaycan bu trafiği Bakü’den sonra Feribotlarla Hazar Denizinden Türkmenistan /Türkmenbaşı ve Kazakistan/Aktau’ya nasıl aktaracak ? Van Gölü Feribot geçişlerinde yıllardan beri süre gelen sorunlar, sık sık yaşanan tıkanıklıklar, beklemeler, trafik kısıtlamaları  ister istemez Hazar Feribot işletmeciliğinde de yaşanacak mıdır. Bu sorular ister istemez akla geliyor.
Bakü ve Türkmenbaşı limanlarına bizzat giderek ve  Hazar Feribot işletmeciliğini yerinde  inceleyerek bu soruların yanıtlarını bulmaya  çalıştım.
1963 yılında işletilmeye başlanan, bağımsızlıktan sonra “Azerbaycan Devlet Hazar Gemicilik Şirketine”  devir edilen ve halen Devlete ait bu şirket tarafından  işletilen 8 feribotun 7 si aynı ebatlarda ve her biri  28 vagon, 2500 ton ve 200 yolcu taşıma kapasitelidir. 8 ncisi ise Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu projesi kapsamında ilave yük trafiğini karşılamak amacı ile proğrama alınan  52 vagon, 6000 ton taşıma kapasiteli 5 feribottan ilkidir. Hırvatistan’ın Ulyanik tersanesinde inşa edilen “Akademik Zarif Aliev “ isimli bu feribot, Şubat 2008 tarihinde  işletmeye alınmıştır. 28 er vagon kapasiteli “ Akademik Topçubaşev,” “Dagestan”, “Nahçevan”, “Azerbaycan”, “ Akademik Aliev” isimli  feribotlarla birlikte Bakü-Türkmenbaşı/Trkm. arasında çalışmaktadır. “Merkuri” ve “Profesör Gül” isimli  feribotlar ise Bakü-Aktau/Kzk. Arasında çalışmaktadır. Bakü-Türkmenbaşı arası 306 Km.lik mesafe 13 saatte, 462 Km.lik Bakü-Aktau arası ise  20 saatte kat edilmektedir.
2007 yılında, Bakü’den Aktau yönüne 78 seferde 1608 vagon, 68.000 ton yük, Aktau’dan Bakü yönüne 75 seferde 1332 vagon, 45.000 ton yük taşınmıştır. Aynı yıl içerisinde Bakü’den Türkmenbaşı yönüne 632 seferde 17.028 vagon, 825.000 ton yük, Türkmenbaşı’dan Bakü yönüne 640 seferde 17.353 vagon, 675.000 ton yük taşıması gerçekleşmiştir.
Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Projesi kapsamında 52 vagon kapasiteli 4 adet feribotun  inşaası  programda olup bunlar belli aralıklarla ve sonuncusu  demiryolunun işletmeye açılması ile eş zamanlı olarak devreye girmiş olacaktır.
“Gelecekte Hazar Feribot geçişlerinde bir darboğaz yaşanacakmı?” kaygılarımı geride bırakarak Türkiye’ye dönüyorum.

Kaynak:. UTA