2011 yılı hedefleri belirlenirken, çevre ülkelerde onlarca yıldır hüküm süren diktatörlerin devrileceği ya devrilme noktasına geleceği, yaşanan bu kargaşa ortamında başta petrol olmak üzere emtia fiyatlarının böylesine yükseleceği kimse tarafından öngörülemezdi, öngörülemedi de zaten. Dolayısıyla Türkiye de 2011 hedeflerini masumane bir ortamda ve bu olağandışı koşulları doğal olarak öngöremeden belirledi.
Sözünü ettiğimiz hedefler, dış ticaret büyüklüklerinin oluşumunda temel niteliğindeki dış ticaret miktar ve fiyat endeksleri. Kaldı ki bu endekslerden yola çıkılarak belirlenecek dış ticaret büyüklükleri, ekonomide nasıl bir performans beklendiğini de ortaya koyuyor, cari açığın ne boyutta tahmin edildiğini de…
İhracat ve ithalat miktar ve fiyat endekslerinde geçen yılın tümündeki değişimi, bu yıl için hangi oranda bir değişim öngörüldüğünü ve ilk iki aydaki gerçekleşmeyi bir tabloda topladık.
2010 yılı gerçekleşmesiyle 2011 hedefini karşılaştırdığımızda somut olarak gördüğümüz iki gerçek var: Birincisi, ihracatla ilgili endeksler makul görünüyor. İkincisi ise ithalat endekslerinde müthiş bir iyimserlik var.
İhracat miktarında geçen yılki yüzde 7'nin biraz altında, yüzde 6.1 artış olacağı varsayılmış. İhracat fiyat artışının ise yüzde 4.7'den yüzde 7.1'e çıkacağı öngörülmüş.
İthalatta ise hedefler çok iddialı. Geçen yıl yüzde 20.5 artan miktar endeksinin, bu yıl yalnızca yüzde 8.7 büyüyeceği, yine geçen yıl yüzde 9 olan fiyat endeksindeki büyümenin de bu yıl yüzde 3.5'te kalacağı umulmuş.
Peki yılın ilk iki ayındaki tablo, bu öngörülere paralel mi gelişmiş?
İhracat endeksleri öngörülenden daha iyi seyrediyor, bu açık. Yani, 2011 hedefi mütevazı kalmış bile denilebilir. Yılın tümünde yüzde 6.1 büyüyeceği öngörülen miktar endeksi ocak ayında yüzde 14, şubat ayında yüzde 9.3 artmış. Yılın tümünde yüzde 7.1'lik bir artış olacağı beklenen fiyat endeksinde ise ocakta yüzde 7.1, şubatta yüzde 10.2 artış gerçekleşmiş.
İhracat endeksi öngörünün üstünde iyi gelişirken, ithalat endekslerinde çok olumsuz bir tablo hakim. 2011'in tümünde yüzde 8.7'lik bir artış olacağı varsayılan ithalat miktar endeksi ocakta yüzde 31.3, şubatta yüzde 29.5 artış göstermiş. Yılın tümünde yalnızca yüzde 3.5 artacağı öngörülen fiyat endeksinde ise ocak ayında yüzde 9.9, şubat ayında yüzde 14.8 artış ortaya çıkmış. Dikkat etmek gerekiyor; ithalat fiyat endeksinde bir hızlanma var ve bu hızlanmanın petrol fiyatlarındaki artış paralelinde şubat sonrasında daha da belirginleşmiş olması kuvvetle muhtemel.
2011 yılı ihracatının geçen yıla göre yüzde 13.7, ithalatının ise yüzde 12.4 artacağı öngörülmüştü. İlk iki ayın rakamları hem ihracat, hem ithalatta bu oranların çok üstünde gerçekleşmeler olduğunu gösteriyor. İki aylık ihracat geçen yılın yüzde 22, ithalat yüzde 47 üstünde.
İthalatta, bir yanda bizim miktar ve fiyat endekslerini çok iddialı belirlememiz ve buna göre hedef koymamız, diğer yanda bu endekslerin öngörülemeyecek etkenlerle bozulması karşısında yıllık hedefleri tutturma şansımızı yitirdiğimizi şimdiden söyleyebiliriz.
Belirleyici büyüme olacak
İlk iki aydaki gerçekleşmeler, sanayide geçen yılki ivmenin sürdüğünü gösteriyor. Ama bu ivmenin aynı hızda süreceğini de kimse beklemiyor. Geçen yıl yüzde 8.9 olan büyümede bu yılki hedef yüzde 4.5; ancak gerçekleşmenin yüzde 6'ya yaklaşacağı beklentisi hakim. Yine de, büyüme yavaşlayacak, bağlı olarak ithalat hız kesecek. Dolayısıyla, ithalatta ilk iki ayda ortaya çıkan yüzde 47'lik artışın yılın tümüne yayılması söz konusu değil. Ancak artış oranının yüzde 30'un altına indirilmesi de pek kolay görünmüyor. Bu da en az 235 milyar dolarlık bir ithalat anlamına geliyor. Geçenlerde de vurguladığımız gibi, ihracatın en fazla 135 milyar dolar olması; yılın 100 milyar dolarlık dış ticaret açığı ve 70 milyar dolarlık cari açıkla kapatılması beklenmeli.
Elbette büyümeyi önemli ölçüde sekteye uğratacak iç ve dış gelişmeler olmazsa… Öyle bir durumda bu rakamlar daha aşağıda oluşacak demektir.
|
Dış ticaret endekslerindeki değişim (Yüzde) |
|
|
2010 |
2011 |
2011 gerçekleşme |
|
|
gerçek. |
hedef |
Ocak |
Şubat |
|
İHRACAT |
|
|
|
|
|
Miktar |
7,0 |
6,1 |
14,0 |
9,3 |
|
Fiyat |
4,7 |
7,1 |
7,1 |
10,2 |
|
İTHALAT |
|
|
|
|
|
Miktar |
20,5 |
8,7 |
31,3 |
29,5 |
|
Fiyat |
9,0 |
3,5 |
9,9 |
14,8 |
Dünya: Alaattin Aktaş / Dünya