Uluslararası Taşımalarda KDV Uygulaması
Uluslararası taşımacılıkta organizatörlerin düzenledikleri konşimento, CMR, yükleme notaları tüm dünyada kabul gören değerli evrak niteliğinde belgelerdir. Manifesto taşıyıcı tarafından gizli belge olduğu gerekçesi ile taşımayı fiilen gerçekleştiren işletme tarafından maalesef Taşıma İşleri Organizatörü'ne verilmemektedir.
Uluslararası taşımacılık faaliyetinde bulunan işletmeler, 2010 yılı son çeyreğinden beri ihracat ve ithalat taşımaları için düzenlemiş oldukları navlun faturalarında KDV tahakkuk ettirmedikleri konusunda Gelir İdaresi Başkanlığı Vergi Dairesi Müdürlükleri ile önemli sorunlar yaşıyor.
Öncelikle İzmir'de başlayan ve 'Taşıma İşleri Organizatörleri'ne yönelik uygulanan incelemeler sonucu geçmiş yıllara ait düzenlenmiş navlun faturalarında KDV tahakkuk ettirilmemiş olması nedeniyle, bu tür taşımaların uluslararası olduğunun kanıtlanması için ibraz edilmesi istenen manifestonun 'Taşıma İşleri Organizatörleri'nce verilememesi nedeniyle büyük miktarda para cezası uygulamaları ile karşı karşıya gelmektedir.
Taşıma İşleri Organizatörleri 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanununda tanımlanan ve uluslararası karayolu taşıması yapabilmek için Karayolu Taşıma Yönetmeliği uyarınca R2 yetki belgesi almak durumunda olan ve anılan yönetmelik uyarınca kendi öz mal ve sözleşmeli taşıtı olmaksızın, diğer bir ifade ile taşıma faturası kesebilmek için gerekli olan öz mal taşıt sahibi olmadan uluslararası taşıma faturası kesmeye yetki verilmiş tek lisanstır. Yaptıkları faaliyetlerde karayolu dışında tüm taşıma modlarında (hava, deniz,demiryolu) kombine taşımacılık olarak tanımlanan taşıma türünü gerçekleştiren ve tüm dünyada Freight Forwarder olarak nitelendirilen işletmelerdir. Yapmış oldukları uluslararası taşıma organizasyonunda kullandıkları tüm taşıma aracı sahibi işletmelerden bu hizmetler karşılığı fatura almakta ve bu faturalar da KDV'siz düzenlenmektedir.
3065 sayılı KDV Kanununun 14'üncü maddesi;
- Türkiye'de başlayıp yabancı bir ülkede biten,
- Yabancı bir ülkede başlayıp Türkiye'de biten ve
- Yabancı bir ülkede başlayıp Türkiye'den geçerek bir başka yabancı ülkede biten her türlü yük ve yolcu taşıma hizmetleri karşılığında alınan bedeller, başkaca bir şart aranmaksızın KDV'den müstesnadır.
Taşıma İşleri Organizatörleri'nin ve komisyoncularının da uluslararası taşıma işlerinde KDV'den istisna tutuldukları 33 no'lu KDV tebliğinde de yayınlanmıştır. Öte yandan 11 no'lu KDV tebliğinin "D" bölümünde de; "İstisna kapsamına giren taşıma faaliyetlerinin tamamının veya bir kısmının başka taşımacılara yaptırılması halinde, gerek taşıma işini yaptıran firmaya karşı muhatap olarak işi yüklenen organizatör firmanın, gerekse ikinci derece yüklenici olarak fiili nakliyeyi gerçekleştiren firmanın bu faaliyetleri istisna kapsamına girdiğinden her iki faaliyet de vergiye tabi olmayacaktır" hükmü yer almaktadır.
Ayrıca, KDV Kanunu'nun 17'nci maddesi ile diğer istisnalar başlığı altında; "o) Gümrük antrepoları ve geçici depolama yerleri ile gümrük hizmetlerinin verildiği gümrüklü sahalarda; ithalat ve ihracat işlemlerine konu mallar ile transit rejim kapsamında işlem gören mallar için verilen ardiye, depolama ve terminal hizmetleri ile vergisiz satış yapılan işyerlerinin ve bu işyerlerine ait depo ve ardiye gibi bağımsız birimlerin kiralanması," KDV'den muaf tutulmuştur.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 918'inci maddesinin 2'nci şıkkı ile eşyanın sigortalanmasından, ambalajlanması, işaretlenmesi, gümrüklemesi ve farklı edimlerin de girdiği geniş sorumluluklar komisyoncuya da yüklenmiş ve 926'ncı madde ile komisyoncunun taşıma işini üzerine alarak tüm taşıma faturasının da kesebileceği hüküm altına alınmıştır.
Bu cümleden olarak 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu'nun 9'ncu maddesi ile acente ve komisyoncunun bu sıfatla yaptıkları işlemlerden taşımacı ile müştereken ve müteselsilen sorumlu olduklarını belirtmektedir. Dünyada kabul görmüş diğer bir olgu da taşıyıcı "Carrier" tanımının sadece fiilen taşımayı yapanı değil taşıma işini üstleneni de kapsadığıdır.
Taşıma İşleri Organizatörleri'nin, komisyoncuların düzenledikleri konşimento uluslararası taşımalar için kıymetli evrak niteliğinde bir belge olarak 2010 yılına kadar kamu kurumlarınca kabul gören bir belge iken, yeni ifade edilen görüşte konşimentonun bu işlemler için kabul edilmediği belirtilmektedir.
Uluslararası taşımacılıkta organizatörlerin düzenledikleri konşimento, CMR, yükleme notaları tüm dünyada kabul gören değerli evrak niteliğinde belgelerdir. Manifesto taşıyıcı tarafından gizli belge olduğu gerekçesi ile taşımayı fiilen gerçekleştiren işletme tarafından maalesef Taşıma İşleri Organizatörü'ne verilmemektedir. Cumhuriyetimizin 100'ncü yılı için ön görülen 500 milyar dolarlık ihracatın taşımalarının organizasyonunda, sadece Türkiye değil varış veya çıkış noktalarındaki tüm düzenlemeleri yapan Taşıma İşleri Organizatörleri lokomotif görev üstleneceklerdir.
Uluslararası taşımalarda KDV uygulaması yapılması, gerek ihracat taşımaları, gerekse ithalat taşımaları için muhatap ülkeler tarafından da uygulanmak suretiyle önemli kayıpların oluşması, rekabet şartlarının ülkemiz aleyhine gelişmesine sebep teşkil edecektir.
Bu konuda Gelir İdaresi Başkanlığı ile Gümrük Müsteşarlığı arasında Taşıma İşleri Organizatörlerini mağduriyetine neden olmayacak düzenlemelerin; Maliye Bakanlığınca acilen yayınlanacak KDV uygulama usul ve esaslarını düzenleyen bir tebliğin yürürlüğe girmesinin gerçekleştirilmesi olduğunu düşünmekteyiz.
Selahattin Doğan/ Transport