Türkçe "Teslim Şekilleri" olarak ifade ettiğimiz INCOTERMS kurallarının, 2011 yılı başı itibariyle geçerli olmak üzere, değişikliğe uğradığını bu sütunlarımızda ele almış ve yeni eklenen iki kuralı, DAT ve DAP kurallarının kapsamlarını yerimiz yettiği kadar açıklamaya çalışmıştık. Son zamanlarda karşılıklı sohbet etmek olanağı bulduğumuz birçok KOBİ sahibi ve yöneticisi dostumuzun, bu konuda bilgi eksikliği taşıdığını gördüğümüzden, bu konuyu yeniden sohbetimize konu etmek istedim.
İngilizce "International Commercial Terms" sözcüklerinin ilk hecelerinden oluşan bu kurallar manzumesinin kapsamı, Milletlararası Ticaret Odasının 715 E numaralı yayınının giriş bölümünde kısa ama çok açık bir şekilde yer almaktadır. Bu girişte, "INCOTERMS kuralları, tacirler arasındaki mal satım sözleşmelerinin iş dünyasındaki uygulamasını yansıtan üç harfli ticari terimleri açıklar. İNCOTERMS kuralları, temel olarak malların satıcı tarafından alıcıya tesliminde taraflara düşen görevleri, masrafları ve hasarı düzenler" ifadesi yer almaktadır. INCOTERMS mallar için ödenecek bedel veya ödeme şekilleri hakkında herhangi bir düzenleme getirmemektedir. Kullanılacak INCOTERMS seçilirken, işin uygulanmasına en büyük kolaylığı sağlayacak kuralı seçmekte yarar vardır. INCOTERMS 2000 içerisinde bulunan DAF, DES, DEQ, DDU kuralları artık kullanılmamaktadır. Bu nedenle eskiden 13 adet olan INCOTERMS kuralları, 2011 düzenlemesinde bu çıkan dört kuralın yerine gelen yeni iki kuralla beraber 11 adet olmuştur. İhracat ve ithalat işlerini yapan arkadaşlarımıza önerilerimiz, bu değişikliğin internette birçok sitede hâlâ yer almadığına dikkat etmeleri ve kuralları yanlış kullanma konusunda internetteki bilgi çöplüğü tuzağına düşmemeleridir.
Herhangi bir INCOTERMS kuralı kullanılırken, tarafların mutlaka bir yer veya liman belirtmeleri gerekmektedir ki kurallar işlev yapabilsin. Teklifimize veya proformamıza, örnek olarak "FCA İkitelli OSB, İstanbul, Türkiye Incoterms 2010" şeklinde bir ibare yazılmalıdır. INCOTERMS 2011 içerisinde gelen en önemli değişiklik kuralların "Tüm Taşıma Türlerini Kapsayan Kurallar" ve "Deniz ve İçsu Taşımalarına Özgü Kurallar" olmak üzere iki bölümde ele alınmalarıdır. İlk 7 kural taşıma türü ne olursa olsun ve birçok taşıma türünün kullanılması gerektiği hallerde kullanılabilir.
İkinci 4 kural ise malların taşıyıcıya teslim edildiği ve alıcıya ulaştırılmak üzere taşındıkları yerin bir liman olması halinde kullanılabilir. Bu kurallar içerisinde yer alanlar FAS, FOB, CFR ve CIF kurallarıdır. Bu kurallar INCOTERMS 2000 içerisinde de yer almaktaydı ancak 2011 düzenlemesinde FOB, CFR ve CIF kurallarında çok önemli bir değişiklik yapılmıştır. 2000 düzenlemesinde bu kurallarda ki teslim noktası, malların geminin küpeştesini aştığı nokta olarak belirtilmekteydi. INCOTERS 2011 bu kurallardaki teslim yerini "gemide" olarak düzenlemiştir. Hasar riskinin varsayımsal bir çizgi üzerinde, bir o yana, bir bu yana salındığı düşüncelerini de ortadan kaldırmıştır.
Önemli başka bir değişiklik de, her ne kadar INCOTERMS ticaretin ulusal sınırlar dışında yapılmasını kapsasa da, Avrupa Birliği gibi gümrük formalitelerinin önemsiz hale geldiği birliklerde iç ticarette de kullanılabileceğinin vurgulanmasıdır.
Öte yandan, yapılan en yaygın hata CFR, CIF, CPT, CIP kurallarında satıcının nakliye bedelini ödediği için, nakliye sırasında oluşabilecek riskleri de yüklendiği yanlışıdır. Bu tür teslim şekillerinde, satıcı varış yerine kadar nakliye bedelini ödese dahi, yükleme sonrasında ve taşıma süresinde oluşabilecek riskler alıcıya ait olacaktır.
Doğru bilgi ile yapılan her hareket riski en aza indirger.
Şefik Ergönül/ Dünya