7'nci ÇP kapsamında ulaştırma alanında 315 milyon avroluk proje teklif çağrıları açıldı. Çağrılar kapsamında Ar-Ge projelerine, eşgüdüm eylemlerine ve büyük ölçekli entegre Ar-Ge projelerine destek verilecek. Avrupa Birliği'nin (AB) araştırma ve teknoloji geliştirme faaliyetlerini desteklediği en büyük program olan 7'nci Çerçeve Programı (7'nci ÇP) kapsamında ulaştırma alanına 315 milyon avro destek veriyor. Peki bu destek hangi projelere ve nasıl veriliyor? Konuyla ilgili sorularımızı TÜBİTAK 7'nci ÇP Ulaştırma Alanı Ulusal İrtibat Noktası O. Gürcan Ozan ve Aziz Koru cevaplandırdı.
AB Çerçeve Programları'nın genel özellikleri nedir ve yapısı nasıldır?
O. Gürcan Ozan: 7'nci ÇP 2007 yılında başlayan ve 2013 yılında sona erecek olan bir topluluk programıdır. Avrupa Komisyonu tarafından yürütülmektedir ve 27 AB ülkesinin yanı sıra, Türkiye, İzlanda, Norveç, İsviçre ve İsrail gibi AB üyesi olmayan ancak programa eşit şartlarla katkı payı ödeyerek katılan 14 ülke bulunmaktadır. Program, her yıl belirli sayıda açılan proje teklif çağrısı ile yürütülmektedir. Bu proje teklif çağrılarına tüzel kişilikler, konsorsiyumlar oluşturarak başvurabilir ve projeler yapılan uluslararası bağımsız değerlendirme sonucunda yeterli puanı alırsa desteklenir.
7'nci ÇP; İşbirliği Özel Programı, Fikirler Özel Programı, Kişiyi Destekleme Özel Programı ve Kapasiteler Özel Programı'nda oluşmaktadır. İşbirliği Özel Programı altında; sağlık, gıda, tarım, balıkçılık ve biyoteknoloji, bilgi ve iletişim teknolojileri, nanobilimler, nanoteknolojiler, malzemeler ve yeni üretim teknolojileri, enerji, çevre, ulaştırma (havacılık dahil), sosyo-ekonomik ve beşeri bilimler, güvenlik ve uzay alanları bulunmaktadır.
7'nci ÇP tüm yasal kurum ve kuruluşların katılımına açıktır. Programın ana amacı AB ve Asosye ülkeler arasında işbirliğini içerisinde araştırma ve teknoloji geliştirme faaliyetleri yürütmek olduğu için, öncelikli alanlarda tedarik zincirinin bir halkası olarak yer alan tüm kurum ve kuruluşlar 7'nci ÇP'nin potansiyel katılımcıları olabilmektedir. Projelere katılmak için Ar-Ge yapan bir kuruluş olma şartı yoktur. Projelerde genel ağırlık Ar-Ge faaliyetleri olsa da; demonstrasyon, yayılım veya benzeri Ar-Ge destek faaliyetleri de genellikle projelerin içersinde birer iş paketi olarak bulunmaktadır.
7'nci ÇP projelerine nasıl katılım sağlanabilir?
Aziz Koru: Bir kurum veya kuruluş bir 7'nci ÇP projesine katılmak istiyorsa, öncelikle programın yapısını iyi anlamalıdır. 7'nci ÇP ile ilgili bilgilere TÜBİTAK AB Çerçeve Programları Ulusal Koordinasyon Ofisi'nin resmi web sitesinden veya Avrupa Komisyonu'nun Ar-Ge bilgi servisi CORDIS sitesinden ulaşılabilir. Bunun dışında TÜBİTAK olarak Türkiye'nin dört bir yanında düzenlenen etkinliklerimiz herkesin katılımına açıktır. (www.fp7.org.tr - http://cordis.europa.eu/fp7 )
AB Çerçeve Programları'nda oldukça yüksek düzeyde bir rekabet vardır. Projelerin genel kabul oranı yüzde 17-18 seviyesindedir. Bu nedenle katılımın en önemli anahtarı, Ar-Ge vizyonuna sahip olmak, iyi bir uluslararası işbirliği ağı kurmak ve proaktif davranmaktır.
AB Çerçeve Programları, ülkelere tahsis edilen bir maddi yardım olarak kurgulanmadığı için programlara katılan ülkelere herhangi bir kota ayrılmamıştır. Mali destek, proje teklif çağrılarında belirtilen şartlara uyan projelerin hakemler tarafından objektif bir şekilde değerlendirilmeleri sonucunda verilmektedir. Programın bütçesinden pay almak isteyen tüzel kişiler, milliyetlerine veya aday ya da üye ülkelerde olmalarına bakılmaksızın projelerinin niteliği ve kapsamı baz alınarak desteklenmektedir.
Ulaştırma alanında Avrupa düzeyinde faaliyet gösteren önemli Ar-Ge işbirliği ağları nelerdir?
O. Gürcan Ozan: Programa katılım için AB düzeyindeki Ar-Ge işbirliği ağlarına katılım ve bu ağlarda 7'nci ÇP için işbirliği yapmak oldukça önemlidir. Bu kapsamda değerlendirilebilecek birçok işbirliği ağı bulunmaktadır. Bu ağlar dernek, birlik, konfederasyon gibi kar amacı gütmeyen kuruluşlar olabildiği gibi, daha önceki projeler ve işbirlikleri sonucu ortaya çıkan sanayi-üniversite-araştırma merkezlerinden oluşan ve resmi olmayan bir yapıda olabilir. Özellikle şu ağlar 7'nci ÇP ulaştırma alanında oldukça aktiftir: Avrupa Otoyol Araştırma Merkezleri Forumu-FEHRL (www.fehrl.org), Avrupa Otomotiv Ar-Ge Konseyi (EUCAR www.eucar.be), Avrupa Otomotiv Yan Sanayicileri Derneği (CLEPA-www.clepa.be), Dünya Demiryolları Birliği (UIC-www.uic.org), Dünya Demiryolu Sanayicileri Birliği (UNIFE www.unife.org), Avrupa Havacılık, Uzay ve Savunma Sanayicileri Derneği (ASD-www.asd-europe.com), Avrupa Intermodal Derneği (EIA-www.eia-ngo.com), Avrupa Akıllı Ulaşım Sistemleri Ağı (ERTICO- www.ertico.com ).
7'nci ÇP'de ulaştırma alanı nasıl ele alınıyor?
O. Gürcan Ozan: Günümüzde ulaştırma sektörüne küresel olarak bakıldığında özellikle çevre ve enerji konusunda oldukça önemli sorunlar yaşandığı gözlemlenmektedir. İklim değişikliği, çevre kirliliği, halk sağlığı üzerinde olumsuz etkiler, biyolojik çeşitlilik gibi bir çok soruna ulaştırma sektörünün etkisi önemli düzeydedir. AB'nin enerji tüketiminin yüzde 30'u ulaştırma sektöründen kaynaklanmaktadır. Ayrıca önümüzdeki 10 yıl içerisinde nüfusta yüzde 20 ve yüzey kullanımında yüzde 25 artış beklenmektedir. Bu da sorunların daha da artacağına önemli bir işarettir. Bunların yanı sıra günümüzün gelişen dünyasında, yolcu ve yük taşımacılığında müşterilerin bütünleşmiş ve dinamik ve bir ulaştırma sistemi ihtiyacı bulunmaktadır. Bu sorunlar ve ihtiyaçlar araştırma ve teknoloji geliştirme faaliyetlerinin önemini daha da arttırmıştır.
7'nci ÇP'de Ulaştırma Havacılık ve Havayolu Ulaştırması, Yüzey Ulaştırması ve Galileo (Avrupa Küresel Uydu Seyrüsefer Sistemi) olmak üzere üç alt alan bulunmaktadır.
Karayolu ulaştırması, denizyolu ulaştırması ve raylı taşımacılık alanlarının içeren yüzey ulaştırması alanında 7'nci ÇP'deki araştırmalarının genel amaçları; eko-inovasyon, emniyetli ve kesintisiz ulaştırma, yenilikçilik yoluyla rekabetçilik ve temiz araçlar olarak tanımlanmıştır. Havacılık ve Havayolu Ulaştırması'nda da benzer şekilde eko-inovasyon, emniyet, kesintisiz ulaştırma ve rekabetçilik vurgusu ön plana çıkmaktadır. Bu amaçlar altında her yıl projelerin konuları belirlenmekte ve bir çalışma programı dahilinde araştırma ve teknoloji geliştirme projelerine destek verilmektedir.
2012 yılı çağrıları adıyla 20 Temmuz 2011 tarihinde açılan ve 1 Aralık 2011 tarihinde kapanacak olan çağrıda aşağıdaki konularda projeler desteklenecektir:
Yeni çağrıda havacılık ve havayolu ulaştırması alanında desteklenecek konu başlıkları nelerdir?
Aziz Koru: Çağrıda, temiz, emniyetli, kesintisiz, rekabetçi ana eksenlerinde konular belirlenmiştir:
- Temiz havayolu ulaşımı için uçuş fiziği, itki - motor, malzeme, sistem ve ekipmanlar, aviyonik, üretim süreçleri, bakım-onarım, hava trafik yönetimi, havaalanları
- Emniyetli ve kesintisiz havayolu ulaşımı için; verimli havayolu ulaşımı operasyonları, zaman verimliliği, havacılık iletişimi, gürültü ve titreşim, hava yapılarının emniyeti, insan faktörü, buzlanma önleme sistemleri, helikopter emniyeti, mürettebat işlemlerinin emniyeti,
- Yenilik yoluyla havayolu ulaştırmasında rekabetçilik için; hava araçlarının geliştirilme maliyeti, uçak motoru geliştirme maliyetleri, hava araçlarının işletme maliyetleri, havayolu ulaştırma sistemlerinin işletme maliyetleri, yenilikçi teknolojiler geliştirerek lider konum sağlanması, hava trafik yönetiminin esneklik ve direnci,
- Kesişen alanlar; havayolu ulaştırma sistemi senaryoları ve eğitimlerin değerlendirilmesi, havayolu ulaştırması alanının genç araştırmacılara teşvik edilmesi, havacılık ve havayolu ulaştırması için özel etkinliklerin düzenlenmesi, insansız hava araçlarının havayolu ulaştırma sistemine dahil edilme potansiyelinin değerlendirilmesi.
Gürcan Ozan: Yüzey ulaştırmasında da havacılığa benzer şekilde konular belirlenmiştir. Ek olarak Green Cars inisiyatifine destek olmak için bazı konular desteklenecektir:
- Temiz yüzey ulaştırması alanında; denizyolu ulaştırmasında gürültü etkileri, raylı taşımacılık sistemlerinde enerji yönetimi,
- Emniyetli ve kesintisiz yüzey ulaştırması alanında; verimli lojistik zincirleri için yenilikçi filolar, 2050 yılı için raylı taşımacılık planlaması, felaket durumlarında raylı taşımacığın rolü, demiryolu yük taşımacılığı için verimli demiryolu araçları ve operasyonları, demiryolu sistemi birlikte-işlerliği, Avrupa-Asya arasında demiryolu işbirliği sağlanması, ulaşım sistemlerinin erişilebilirliği, kentiçi ulaşımda verimli aktarma işlemleri, otonom kentiçi araçlar, verimli otobüs sistemleri, denizcilik emniyetinde insan faktörleri, gemilerin emniyeti, sürücü davranışlarının incelenmesi, akıllı ulaşım sistemlerinin yayalar üzerindeki etkileri,
- Yenilik yoluyla Yüzey Ulaştırması'nda rekabetçilik için; verimli ve rekabetçi bir vagon yüklü trafiğinin sağlanması ve etkileşimi, altyapı varlıklarının yönetimi, gemi donatım malzemelerinde yenilikçilik ve standardizasyon, e-kılavuzlu gemiler,
- Green Cars İnisiyatifi; elektrikli araçlar için hafif malzemeler, akıllı altyapılar ve kentiçi elektrik şebekeleri, nadir malzemeler ve alternatifleri, alternatif yakıtlı araçların emniyeti, menzil arttırıcılar, elektrikli araçlar için enerji simülasyonu, temiz kentiçi lojistik için kentiçi elektrikli yük araçları, yuvarlanma direnci düşürülmüş lastikler, araç enerji yönetimi, sıvı metan kullanan ağır vasıta araçlar, temiz lojistik ve yük dağıtımı.
TÜBİTAK 7'nci.ÇP'ye katılım için nasıl bir destek sağlamaktadır?
Aziz Koru: TÜBİTAK AB Çerçeve Programları Ulusal Koordinasyon Ofisi, Türka araştırma ve iş dünyasını 7'nci ÇP konusunda bilgilendirmekte ve projelere katılım için yönlendirmektedir. Bu kapsamda Türk araştırma ve iş dünyasına; çağrılarla ilgili bilgiler, Avrupa'da daha önce projelere katılan ve alanında uzman olan aktif kuruluşlarla ilgili bilgiler, eğitim faaliyetleri, diğer ülkelerde düzenlenen etkinliklere katılım desteği gibi hizmetler sunulmaktadır. 7'nci ÇP Ulaştırma alanı ile ilgili ayrıntılı bilgi almak veya önemli duyuruların gönderdiği veritabanlarımıza kaydolmak için www.fp7.org.tr/transport bağlantısında bulunan web sitemiz incelenmeli, sorular için de ncptransport@tubitak.gov.tr e-posta adresinden bizlerle bağlantıya geçilmelidir.
TransNEW Projesi
O. Gürcan Ozan: TÜBİTAK'ın ortak olduğu ve 1 Ocak 2010 tarihinde başlayan TransNEW projesi ile 12 AB üye ülkesinin, AB yeni ve asosye üyelerinin ulaştırma araştırma potansiyellerinin detaylı biçimde haritalanması hedeflenmektedir. TransNEW projesi kapsamında TÜBİTAK, Türkiye, Malta ve Arnavutluk'ta ulaştırma araştırma kapasitesi belirleme faaliyetlerini yürütmüş, ayrıca güney balkanlar ve Akdeniz ülkelerinin ortak önceliklerini belirlemek için Haziran 2011'de İstanbul'da bir çalıştay düzenlemiştir. TransNEW kapsamında yeni proje ortaklıklarının da oluşması için 23 Eylül 2011 tarihinde Romanya'da bir çalıştay düzenlenecektir. Bu çalıştaya katılım için TÜBİTAK tarafından sınırlı sayıda araştırmacıya seyahat desteği verilecektir. Ayrıntılı bilgi almak için ncptransport@tubitak.gov.tr adresine e-posta gönderilebilir. Projenin faaliyetleri, ülkelerin araştırma kapasitelerine ilişkin raporlara erişmek için www.transnew.eu adresi ziyaret edilebilir.
Kaynak: Transport