İhracatçı Eğilim Araştırması 3. Çeyrek sonuçları'na göre ihracatçılar Avrupa ekonomisindeki krize rağmen Türkiye ekonomisi için olumlu beklentisini sürüdürürken 4. çeyrek beklentilerinde temkinli yaklaşım sergiledi. İhracatçılar son çeyrekte ekonomiye 50 bin kişilik daha istihdam katkısı yapmayı planlıyor.
Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı Mehmet Büyükekşi'nin basın toplantısıyla açıkladığı anket ekim ayı içinde 509 ihracatçı firmanın orta ve üst düzey yöneticilerinin katılımı ile gerçekleştirildi.
Yılın 3. çeyreğinde ihracatçı firmaların, 1. ve 2. çeyreğe kıyasla üzerinde durdukları en önemli gerçekleşme girdi maliyetlerindeki artış. 3. çeyrekte TL'nin döviz karşısındaki değer kaybı nedeniyle girdi maliyetlerindeki artıştan etkilendiğini belirten ihracatçıların oranı %77 olarak tespit edildi.
Benzer trend, hammadde girdi maliyetlerinde de görüldü. İhracatçıların %55,8'i hammadde girdi maliyetlerinin geçen yılın aynı dönemine kıyasla yükseldiğini belirttiler. İkinci çeyrekte ihracatçıların yüzde 51.6'sı üretimlerinin, yüzde 52.9'u da ihracatlarının arttığını beyan etmişti.
3. Çeyrekte ise, ihracatçı firmaların %47,5'i üretimlerinin, %49,5'i ise ihracatlarının geçen yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında yükseldiğini belirtti. İki dönem arasında farklı olan ise, ekonomik aktivitede az bir miktar yavaşlama olması. İhracatçıların bu yılın 4. çeyreğine ilişkin üretim ve ihracat artışı beklentisi bir miktar düşmüş gözüküyor. Buna karşılık, ihracatçıların yüzde 60.9'u, yılın son çeyreğinde girdi maliyetlerinin artacağı beklentisi içerisindeler.
Bu beklentiye sahip ihracatçıların oranının bir önceki döneme göre daha düşük olması, ihracatçıların son çeyrekte TL'de ikinci bir değer kaybı beklemediğine işaret ediyor.
2011 yılı Temmuz-Eylül döneminde, bir önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında elektrik kullanımlarının arttığını belirten firmaların oranı %58 iken, tercihlerini doğalgazdan yana kullanan firmaların oranı ise %38,1 olarak tespit edildi. Araştırmada önceki dönemlere göre fazla değişmeyen diğer bir durum ise kullanılan hammadde orijinleri. Ankete katılan firmaların %67,1'i üretimlerinde kullandıkları hammaddelerin orijinlerinin yurtiçi olduğunu belirttiler. Bu oran, araştırmanın önceki dönemlerde gerçekleştirilen fazların bulguları ile istatistiki açıdan farklılık göstermiyor.
"Dış ticaret dengesi için uzun vadeli plan gerekli"
Başkan Büyükekşi, açıklamasında "Yurt dışına bağımlılığı diğer sektörlere kıyasla daha yüksek olan sektörler, aslen ihracatın yüksek miktarlarda gerçekleştirildiği sektörlerdir: Otomotiv, makine-elektrik-elektronik ve bilişim, demirçelik-demirdışı metaller ile tekstil, bu söz konusu sektörlere örnektir. Bu durum, ihracatın ithalatı dengelemesi, yani dış ticaret açığının bir dengeye oturması için, orta ve uzun vadeli planlar yapılması gereğini ortaya koyuyor." dedi.
Temmuz-Eylül döneminde dış finansman talebinde bulunan firmaların oranı %34 olarak gerçekleşti. Bu dönemde, ikinci 500'deki ihracatçı firmaların, ilk 500'deki firmalara kıyasla daha yüksek oranda finansman ihtiyacı hissettiği görüldü. Araştırmada yılın 3. çeyreğinde finansman ihtiyacı olacak firmaların oranı ise %40 olarak belirlendi. Ayrıca, firmaların %76'sının halihazırda kredi kullandıkları görülürken, kredi kullanma oranı ilk 500 ihracatçı firmalarda %73, ikinci 500 firmada ise %78'e yükseliyor. Kullanılan krediler için ihracatçı firmaların %72,7'si özel bankaları tercih ederken, bu oran ikinci 500 firmada %74,6 ‘ya yükseliyor.
İhracatçı firmaların %52,5'i döviz risklerinden korunmak için herhangi bir araç kullanmadıklarını belirtirken, bu oran bir önceki dönemden sadece %1 daha düşük olduğunu anlatan Büyükekşi, "Öte yandan, döviz riskinden korunmak için ‘forward' yaptığını belirten firmaların oranı %29,5, vadeli işlemlere başvurduklarını belirten firmaların oranı ise %22,2'dir. İlk 500 firmada ‘forward' aracını tercih etme eğilimi %39,9'dur. Bu diğer firmalarla karşılaştırıldığında belirgin oranda yüksektir.
Araştırmaya göre firmaların döviz kuru riskine karşı herhangi bir araç kullanmama nedenleri arasında; yüzde 33 ile dövizde artış beklentisi, ithalat da yapıyor olmaları, dolayısı ile riskin dengeleniyor olması, ilk 2 sırada beyan edilen unsurlardır. Riske karşı araçlar hakkında bilgilerinin olmadığını belirten firmaların oranı ise %18,4'dür. Bu yüzden algı ve farkındalığın arttırılmasına yönelik eğitim ve bilgilendirme faaliyetlerinin önemi bir kez daha daha görmüş oluyoruz." diye konuştu.
Son çeyrekte 50 bin yeni istihdam
3. Çeyrekte istihdam değerlendirmesine bakıldıüğında, Temmuz-Eylül döneminde çalışan sayılarının arttığını belirten firmaların oranın % 37 olduğunu kaydeden Büyükekşi, "Bu yüzden, yılın 4. çeyreğinde istihdam artışının süreceğini ancak, 3. çeyreğe oranla daha az olacağını öngörüyoruz. Araştırma bulguları 2011 yılının son çeyreğinde firmaların mutlak çalışan sayılarını, 4 yeni çalışan istihdam ederek yükselteceklerine işaret ediyor." derken son çeyrekte yaklaşık 50 bin kişilik bir istihdam artışı beklediklerini söyledi.
Ekonomik hedefler revize edildi
İhracatçıların yıl sonu USD / TL kur tahmini 1,66'dan, 1,85'e; EURO / TL kur tahmini ise 2,34'ten, 2,50'ye yükselirken %8 olan enflasyon tahmini de son gelişmeler ışığında %8,4'e çıktı, yıl sonu büyüme beklentisi %9,13'ten, %8,45'e çekildi. Büyükekşi, beklentileri değerlendirirken şunları söyledi:
"Firmaların rekabetçi dolar kuru beklentisi ise 1.75'tir. Bu da bizim TİM olarak sıkça dillendirdiğimiz beklentimizdir. Bu TİM'in tam da ihracatçıların beklentilerini ifade ettiğini ortaya koyuyor. İhracatçıların %46,4'ü döviz kurlarındaki artışın işlerini olumlu etkilediği bildirirken, %22,2'si işlerinin etkilenmediğini, %31,4'ü ise değişimden olumsuz etkilendiklerini belirtiyorlar. Olumsuz etkilendiklerini belirten firmaların oranı ilk 500'de %33,6 ‘ya çıkarak, bu firmaların, diğer firmalardan farklılaşarak, ön plana çıktığını gösteriyor.
Sizler de takip ediyorsunuz; biz TİM olarak ihracatçıların dengeli doviz kuru beklentisi içinde olduğunu sürekli ifade ediyoruz. Kurların aşırı yükselmesinden de, aşırı düşmesinden de zarar görüyoruz. Zaten araştırma da ,ihracatçı firmalarımızın üçte birinin hızlı kur artışından olumsuz etkilendiğini ortaya koyuyor. Firmalarımız, faaliyet gösterdikleri sektör ve ülke ekonomisinde yılın kalan kısmında büyük ölçüde değişim beklemediklerini belirtiyorlar. Ancak, ihracatçılarımızın yüzde 62.9'u Avrupa, yüzde 54.8'i de dünya ekonomisinin kötüleşeceğini tahmin ediyor. Araştırmaya katılan ihracatçı fırmalarımızın yüzde 52'si sanayide, yüzde 60'ı ise tarımda 2011 yılı sonu itibariyla, emtia fiyatlarının yükselmesini beklentisi içersindeler."
Kaynak: TİM