TRACECA stratejisi kısa, orta ve uzun vadeli temel dayanak üzerine oluşturularak 2015 hedefleri tespit edilmiştir. Bunlar; ulaştırmanın kurumsal boyutunun geliştirilerek modernize edilmesi, altyapı şebekelerinin entegrasyonu, kesintisiz çok modlu taşımacılık zincirini oluşturulması, bölgede adil ve açık bir hava taşımacılık pazarının oluşturulmasıdır.
Tarih boyunca, daha da ötesi MÖ'ye uzanan zaman içerisinde doğuyu batıya bağlayan Anadolu, bu olağanüstü coğrafi yapısıyla ticaretin yanında din, dil, ırk ve kültür alışverişiyle de önemli yer tutmuş, tarih boyunca "İpek Yolu"nun ana güzergahlarından biri olmuştur. Bunun yanında yine tarihi önem taşıyan daha sonra keşfedilen yeni ulaşım koridorlarıyla önemini yitiren "Baharat Yolu"nun da Karadeniz'den Batı'ya açılan kapısı konumunu uzun zaman üzerinde taşımıştır. Tarih boyunca doğu ile batı arasındaki ticaret yanında medeniyetler ve kültür değişimlerine de önemli katkıları olan Türkiye, bu önemli konumunu 1993 yılında Brüksel'de Avrupa Topluluğu Komisyonu öncülüğünde ve üç Kafkasya, beş Orta Asya Cumhuriyeti Ticaret ve Ulaştırma Bakanları'nın katıldığı konferansta formüle edilen TRECECA projesinin içerisinde olmak suretiyle doğu batı ticareti için çok önemli olan ulaşım koridorunda da misyonunu vurgulamıştır.
TRACECA Transport Corridor Europe Caucasus and Asia İngilizce kelimelerinin baş harflerinden oluşan ve Türkçe açılımı Avrupa-Kafkasya-Asya Ulaşım koridorudur. 1998 tarihinde 12 ülkenin devlet ve hükümet başkanları tarafından "Avrupa-Kafkasya-Asya Ulaşım Koridorunun Geliştirilmesi için Çok Taraflı Temel Uluslararası Ulaştırma Anlaşması"nın (MLA) imzalanması ile TRECECA formülü hayata geçmiştir. TRACECA bölgede ticaretin ve ulaşımın gelişerek iyileştirilmesine Kafkasya ve Orta Asya ülkelerinin, çok modlu taşıma olarak nitelendirilen demiryolu, denizyolu ve karayolu taşımacılığının kombinasyonunu sağlayarak Avrupa ve Dünya pazarına açılmayı ve ticaretin artmasını hedeflemektedir.
Bu hedefleri gerçekleştirirken, söz konusu bölgelerin ticaretlerinin artırılması ile Avrupa ve batıya açılma için çok modlu taşıma yanında trafik ve kargo güvenliği, ulaştırma politikaları ve yasal yapılarda uyum, taşıma şartlarında rekabete dayalı eşit şartların oluşturulması da prensipler olarak sayılabilir.
Bütün bunları ek olarak, MLA Temel anlaşması, karayolu taşımacılığına ilişkin teknik ek, demiryolu taşımacılığına ilişkin teknik ek, ticari denizyolu seyrüseferlerine ilişkin teknik ek ve temel anlaşmanın gümrük ve belge sürecine ilişkin teknik ek ile desteklenmektedir.
TRACECA üye ülkeleri Türkiye, Azerbaycan İran, Ermenistan, Gürcistan, Kazakistan, Moldova, Tacikistan, Ukrayna, Özbekistan, Romanya, Bulgaristan'dır. Türkmenistan programa katılımcı olmakla birlikte taraf olmayıp, Afganistan'ın resmi talebi 2005 de onaylanmış, Pakistan'ın resmi üyelik talepleri ile ilgili süreç devam etmekte, Mısır, Litvanya ve Rusya'nın gözlemci olmakla ilgili talepleri bulunmaktadır.
TRECECA'nın 2009 da oluşturulan yeni haritasında Türkiye'den eklenen limanlar; Zonguldak, Derince, Trabzon, Hopa, Filyos, İzmir, yeni haritaya eklenen ulaşım koridorları; Ankara-Kırıkkale-Çorum-Samsun hattı, Ankara-Gerede-Filyos hattı, İzmit-Bursa-Bandırma hattı, İzmir-Manisa-Bandırma hattı, Trabzon-Gümüşhane-Bayburt-Aşkale hattı, Ankara-Sivrihisar-Eskişehir-Bursa-Bandırma hattı, Merzifon-Amasya- Refahiye hattı, Trabzon-Aşkale hattı, İzmir-Afyon-Ankara-Yozgat-Sivas-Erzincan-Erzurum-Horasan-Ardahan-Doğubeyazıt-Dilucu hattı.
TRACECA stratejisi kısa, orta ve uzun vadeli temel dayanak üzerine oluşturularak 2015 hedefleri tespit edilmiştir. Bunlar; ulaştırmanın kurumsal boyutunun geliştirilerek modernize edilmesi, alt yapı şebekelerinin entegrasyonu, kesintisiz çok modlu taşımacılık zincirini oluşturulması, bölgede adil ve açık bir hava taşımacılık pazarının oluşturulması, TRACECA bölgesinde ulaşımın güvenli, emniyetli ve sürdürülebilir hale getirilmesi, ulusal finans programlarının geliştirilmesi, Kamu özel işbirliğinin teşvik edilmesi, olarak belirlenmiştir.
TRECECA'nın eylem planında yer alan ve ülkemizde taşımacılık ve lojistik konularında en çok tartışılan lojistik merkezler de yer almaktadır. Proje kapsamında bir çok toplantı gerçekleştirilmiş, projeye dahil ülkelerden Ukrayna'da 2, Moldova'da 1, Gürcistan'da 1, Ermenistan'da 1 ve Azerbaycan'da 1 olmak üzere toplam 6 lojistik merkez için analizler yapılmış yer tespitleri ile tespit edilen yerlerin birbirleriyle ve Türkiye, Bulgaristan ve Romanya ile etkileşimlerinin tespitine geçilmiştir. Bu kapsamda Türkiye için de mevcut haliyle lojistik merkez konumunda değerlendirilen Halkalı, Kazan ve Mersin ile yakın zamanda lojistik merkez oluşturulabilecek noktalar için Çandarlı ve Filyos liman bölgeleri ile ilgili fizibilite çalışmaları yapılmaktadır. Bu noktaların gelişim ve konumları dikkate alındığında Uluslar arası Lojistik Merkez olabilecek kriterlere sahip olduğu değerlendirilmektedir.
TRECECA'nın "Türkiye Lojistik Üs olmalıdır" sloganı ile birebir uyumu ve 2015 yılına kadar hedeflenen yatırımlar ve gelişmelerin lojistik ve taşımacılık sektörü için önemi göz önünde bulundurulmalıdır. (Kaynak: TRACECA Türkiye Ulusal Sekreterliği Yayını)
Selahattin Doğan/Transport