Türkiye, Güney Kore'yi dünya ihracatında yüzde 3.1 paya ulaştıran serbest bölgeleri ve 3 yıl verginin alınmadığı Incheon Serbest Ekonomi Bölgesi modelini kendi koşullarına uyarlamaya hazırlanıyor.
Türkiye, daha fazla yabancı yatırımcı çekilmesi konusunda Samsung, LG ve Hyundai gibi dünya çapında markalar üreten Güney Kore modelini yakın incelemeye aldı.
Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan'ın geçen yıl ziyaret ettiği Güney Kore'de inceleme yaptığı Incheon Serbest Ekonomi Bölgesi Türkiye'deki yeni nesil serbest bölgeler için özel olarak inceleniyor. Bakan Çağlayan'ın bir süre önce "Gaziantep, Adana, Mersin neden Inhceon olmasın?" şeklinde atıfta bulunduğu Incheon'da yapılacak yatırımlarda 3 yıl için gelir ve kurumlar vergisi alınmıyor. İlk 5 yılda yatırım malları ithalatında gümrük muafiyeti, 15 yıl boyunda da gayrımenkul satın alma vergisi muafiyeti sağlanıyor.
75 milyar doları aşan cari açığın boyutunu azaltmaya yönelik, bir yandan yeni teşvik mevzuatı oluşturmaya çalışılırken, diğer yandan da serbest bölgelerin özel ekonomi bölgeleri' haline getirilmesi konusunda dünya örnekleri üzerinde inceleme yapılıyor.
Bu kapsamda ilk olarak geçen yıl yapılan düzenleme ile teşvik mevzuatıyla ilgili yetkiler Ekonomi Bakanlığı'na verilirken, bakanlığın teşkilat yapısı da değiştirildi. Daha önce Hazine bünyesinde ayrı ayrı bulunan teşvik ve yabancı sermayeyle ilgili müdürlükler, Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü haline getirilirken, ayrıca Serbest Bölgeler Yurtdışı Yatırımlar ve Hizmetler Genel Müdürlüğü adı altında yeni bir birim daha ihdas edildi.
Son dönemlerde her fırsatta cari açığı azalmak için ithal ikamesi modeline ağırlık verileceğini belirten Ekonomi Bakanı Çağlayan geçen yıl Ağustos ayında Samsung, LG, Hyundai gibi dünyaca bilinen markaların yaratıcısı Güney Kore'de yeni oluşturulan Incheon özel ekonomi bölgesinde incelemelerde bulundu. Daha sonra Incheon'un Uluslararası İlişkiler Direktörü Benjamin Won Tung Yoon Türkiye'ye davet edilerek tecrübeleri anlattırıldı.
DÜNYA'nın Incheon ekonomi bölgesiyle ilgili yaptığı araştırmalara göre, çalışmalarına 2003 yılında başlanan ve 3 aşamadan oluşan Incheon bölgesi tam anlamıyla faaliyete geçtiğinde 27.5 milyar dolar yatırım yapılmış olacak. Toplamda 512 bin kişinin yaşaması planlanan Incheon'da halen; uluslararası ticaret, lojistik, bilişim teknolojileri, biyoteknoloji, Ar-Ge ve turizm merkezi faaliyet gösteriyor.
Asya-Pasifik ülkelerinden küresel ölçekte iş yapan çok uluslu şirketlerin merkezlerinin yer aldığı bölgede, bilgi temelli sanayi kompleksi (knowledge-based industrial complex), biyoteknoloji kompleksi, teknopark, uluslararası akademik kompleks ve liman yer alıyor.
Uluslararası yatırımcıların bölgeye çekilebilmesi amacıyla alt bölgede; oteller, uluslararası okullar, hastaneler, müzeler, kültür merkezleri, Northeast Aisan Trade Tower (NEATT), Central Park, lüks alışveriş merkezleri, kongre ve fuar merkezi, golf kulübü vb. yatırımları hayata geçirilecek.
Lojiksik merkez olarak planlanan bir diğer alt bölgede, havaalanı, serbest ticaret merkezi, turizm kompleksi yer alırken, finansman ağırlıklı üçüncü bölgede ise uluslararası iş merkezi ve finansman merkezi yer alıyor.
Süper teşvikler uygulanıyor
İncheon Serbest Ekonomi Bölgesi'nde başta vergi olmak üzere yatırımları cazip kılacak çok sayıda avantaj sağlanıyor. Yatırım tutarı ve istihdam sayısına bağlı olarak kademeli şekilde kira indirimi sağlanan bölgede, 20 milyon doları geçen ve en az 300 istihdam yaratan şirketlerden yüzde 100 yerle hammadde kullanmak şartıyla kira bedeli alınmıyor.
İlk 5 yıl için yatırım malları ithalatında gümrük tarifesinden muafiyet sağlanırken, ilk 3 yıl için gelir ve kurumlar vergisinden muafiyet, takip eden 2 yıl için yüzde 50 indirim veriliyor. Yatırımların ilk 15 yılı için gayrimenkul satın alma vergisinden muafiyet sağlanması yanı sıra 10 yıl için emlak vergisi muafiyeti, takip eden üç yılda da yüzde 50 indirim uygulanıyor. Yabancı sermayeli firmaların yöneticileri için yüzde sabit olarak 17 gelir vergisi alınıyor.
Yabancılar için okul ve hastane gibi tesislerin inşası için finansal yardım yapılırken, kamuya ait gayrimenkullerin kullanımı, kiralanması ve satılması için pazarlık yoluyla sözleşme yapılma yolu getiriliyor. Fabrika inşaatı ve kapasite artırımı yanı sıra KOBİ'lere iş kurmakta kolaylık sağlanan Incheon'da yabancı yatırımcılara eğitim ve sağlık hizmetleri sunma hakkı da veriliyor. Bölgede 10 bin doların altındaki para transferlerinde ise bildirim zorunluluğu bulunmuyor.
Incheon Özel Ekonomi Bölgesi'nde sağlanan avantajlar
Gümrük ve vergi muafiyetleri:
- İlk 5 yıl için yatırım malları ithalatında gümrük tarifesinden muafiyet,
- İlk 3 yıl için gelir ve kurumlar vergisinden muafiyet, takip eden 2 yıl için yüzde 50 indirim,
- İlk 15 yıl için gayrimenkul satın alma vergisinden muafiyet,
- İlk 10 yıl için emlak vergisinden muafiyet, takip eden 3 yıl için yüzde 50 indirim,
- Sürekli olarak, yabancı sermayeli firmaların yöneticileri için artan oranlı olmayan yüzde 17 gelir vergisi oranı.
Kamuya ait arazilerin 50 yıla kadar kiralanabilmesi şartları:
- 1 milyon doları geçen ileri teknoloji yatırımı yapılması,
- 20 milyon doları geçen yabancı yatırım yapılması,
- Günlük ortalama en az 300 kişilik istihdam sağlanması,
- Bölgede üretilen ürünlerin tamamının yurt dışına ihraç edilmesi veya
- Yüzde 100 yerli hammadde ve aramalı kullanılan ürünlerin yüzde 50'sinin yurt dışına ihraç edilmesi durumlarında kira bedelinde yüzde 100 muafiyet uygulanıyor.
Arazi kira bedelinden yüzde 75 indirim:
- 10 ila 20 milyon dolar arasında yabancı sermaye yatırımı yapılması,
- Günlük ortalama 200 ila 300 kişilik istihdam sağlanması,
- Bölgede üretilen ürünlerin yüzde 75-100'ünün yurt dışına ihraç edilmesi veya
- En az yüzde 75-100 oranında yerli hammadde ve aramalı kullanılan ürünlerin yüzde 50'sinin yurt dışına ihraç edilmesi
Arazi kira bedelinden yüzde 50 indirim:
- 5 ila 10 milyon dolar arasında yabancı sermaye yatırımı yapılması,
- Günlük ortalama 100 ila 200 kişilik istihdam sağlanması,
- Bölgede üretilen ürünlerin yüzde 50-75'inin yurt dışına ihraç edilmesi veya
- En az yüzde 50-75 oranında yerli hammadde ve aramalı kullanılan ürünlerin yüzde 50'sinin yurt dışına ihraç edilmesi
Kaynak: Dünya