Madencilik sektörü 2011 yılında 19.7 milyon tonluk ihracat gerçekleştirdi. Toplam 3.9 milyar dolar olan maden ihracatının 1.7 milyar dolarlık kısmını doğal taşlar oluşturdu.
Ulusal ekonomiyi oluşturan en önemli sektörlerden biri olan madencilik, hem yarattığı yüksek katma değerle toplumların refah düzeyini doğrudan etkiliyor hem de sağladığı hammadde, ihtiyaç duyduğu mal ve hizmetler ile enerji, sanayi ve hizmet sektörlerinin gelişmesini sağlıyor.
Madencilik, madenin bulunduğu yerde yapılmak zorunda olduğu için kırsal bölgelere istihdam imkânı yaratıyor, iç göçü azaltıyor ve faaliyette bulunduğu bölgelerde başta ulaşım olmak üzere, alt yapı yatırımlarının gelişmesini sağlıyor. Ancak tüm bu katma değerine rağmen ülkemizde maden ve doğal taş sektörü, son yıllarda büyüme trendinde olsa da henüz hak ettiği seviyeye gelemedi.
2011 yılında maden ihracatı, 2010 yılının aynı dönemine göre miktarda yüzde 4,57, değerde ise yüzde 5,99 artışla, 19,7 milyon ton ve 3 milyar 876 milyon dolar olarak gerçekleşti. 2011 yılında en fazla ihraç edilen maden ürün grupları arasında doğal taşlar, 7,28 milyon ton ve 1 milyar 675 milyon dolarla ilk sırada yer aldı. Sektör 2012 yılında ihracat artışının yüzde 10 seviyelerinde olmasını bekliyor. Bu doğrultuda 2012 yılı maden sektörü ihracatının 4,2 milyar dolar, doğal taş ihracatının ise 1,85 milyar dolar düzeyinde olacağı tahmin ediliyor. 2012 yılının ilk ayında ise Türkiye genelinde maden ihracatı 277,1 milyon dolar oldu.
Doğal taş yüzde 43
2011 yılında en fazla ihraç edilen maden ürün grupları arasında doğal taşlar, 7,28 milyon ton ve 1 milyar 675 milyon dolarla ilk sırada yer aldı. Doğal taş ihracatımız, toplam maden ihracatımızın yüzde 43'ünü oluşturdu. 2011 yılında doğal taş ihracatımız bir önceki yıla göre miktarda yüzde 9,65, değerde ise yüzde 6,63 artış gösterdi.
Çin ve ABD öne çıktı
Doğal taş ihracatımızda en büyük alıcılar olan Çin ve ABD'nin ihracatları 2011 yılında da genel artışa paralellik gösteren bir seviyede yükselişine devam etti. Bu dönemde, doğal taş ihracatının yapıldığı ülkelerin başında 639 milyon dolarla Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) geldi. Bu ülkeye olan ihracatta bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 7,3 oranında artış kaydedildi. ÇHC'yi sırasıyla; 236,9 milyon dolarla ABD, 83,6 milyon dolarla Irak, 62,8 milyon dolarla Suudi Arabistan ve 46,5 milyon dolarla İngiltere izledi. Ortadoğu' da Irak, Suudi Arabistan, İsrail ve Birleşik Arap Emirlikleri' ne olan ihracattaki yükseliş dikkat çekici boyutta oldu. Doğal taş ihracatını; 467 milyon dolarla krom cevheri ve konsantreleri ile 371 milyon dolarla bakır cevheri ihracatı takip etti.
2012 iyi başladı
Madencilik ürünleri ihracatımız, 2012 yılı Ocak ayında 277,1 milyon dolar olarak gerçekleşti. Bu dönemde en fazla ihracat yapılan ülkeler; Çin Halk Cumhuriyeti (103,1 milyon dolar), ABD (20 milyon dolar), Hindistan (18,7 milyon dolar), Belçika (10,9 milyon dolar), Finlandiya (9,6 milyon dolar), İtalya (9,5 milyon dolar), Irak (8,5 milyon dolar) ve Suudi Arabistan (7,3 milyon dolar) olarak karşımıza çıkıyor. Bu ülkelerin sektör ihracatı içerisindeki payı yüzde 67,7 oldu. Sektörün genel ihracatının yüzde 37,2'si Çin Halk Cumhuriyeti'ne gerçekleştirildi ve bu sayede Çin'in ihracatımızdaki liderliği devam etti.
Yüzde 10 artış bekleniyor
İstanbul Maden İhracatçıları Birliği (İMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Özer, 2012 yılında maden sektöründe ihracat artışının yüzde 10 seviyelerinde olmasını beklediklerini açıkladı. Özer, bu doğrultuda 2012 yılı maden sektörü ihracatının 4,2 milyar dolar, doğal taş ihracatının ise 1,85 milyar dolar düzeyinde olacağını tahmin ettiklerini söyledi. Ülkemizin büyümesi ve işsizliğin önlenmesi için üretim yapmamız gerektiğini hatırlatan Özer, "Üretim sanayinin gelişmesi, sanayinin gelişmesi ise hammaddenin temini ile mümkün. Önümüzdeki dönemde en önemli hedefimiz maden ürünlerinin üretiminin artırılmasına yönelik çalışmalar yapmak. Hammadde üretimimizdeki artış cari açığın azaltılması için de çok önemli olacak." dedi.
Hedef pazarlar Hindistan ve Rusya Maden sektörünün en önemli pazarlarının Çin, AB ülkeleri ve ABD olduğunu belirten Özer, 2011 yılında; ihracatın yüzde 38'inin Çin'e, yüzde 25'inin AB ülkelerine, yüzde 8'inin ise ABD'ye yapıldığını söyledi. Çin'in şu an için sektörün en önemli pazarı konumunda olduğunu ve bu konumunu daha uzun süre devam ettirecek gibi göründüğünü ifade eden Özer, Hindistan ve Rusya gibi gelişen ve Çin'e alternatif olabilecek pazarların da mevcut olduğunu vurguladı. Özer, özellikle doğal taş sektöründe Hindistan pazarının, ülkenin doğal taşları kullanma kültürüne sahip olması, geniş nüfusu, gelişen ve büyüyen şehirleri ile Çin'e alternatif olarak Türkiye'nin yakından takip ettiği pazarların başında geldiğini anlattı. Özer, yakın bölgemizde yer alan komşumuz Irak ve yeniden inşa sürecine girecek olan Libya'nın da önemli pazarlar arasında yer aldığını belirtti.
Maden rezervleri zengin
Bugünün gelişmiş sanayi ülkelerinde madencilik sektörünün, ekonomik kalkınmayı başlatan öncü sektör olduğuna değinen Özer, ülkemizde çok zengin ve çeşitli maden rezervleri olduğunu, ancak madencilik sektörünün milli gelirimizdeki payının sadece yüzde 1,43 gibi son derece düşük bir düzeyde kaldığını vurguladı. Özer, Türkiye'nin önemli bir maden ihracatçısı olabilecek potansiyele sahipken, ihracatımızın çok sınırlı kaldığını, hatta bazı maden ürünlerinin ithal edildiğini ifade etti.
Madencilik sektörünün ülke kalkınmasına yapabileceği büyük ve önemli katkıyı gereği gibi yapamaz durumda olduğunun altını çizen Özer, ihracatın artırılabilmesi için sektörün cazip hale getirilmesi gerektiğini söyledi.
Teşvik sağlanmalı
Üretimde kullanılan enerji ve akaryakıt üzerindeki vergi yükünün azaltılması gerektiğini ifade eden Özer, madencilik faaliyetleri için bölgesel değil sektörel teşvik uygulanması gerektiğini de belirtti. Her bölgede yapılan madencilik faaliyetlerinin 4. bölgeler için verilen teşviklerden faydalandırılması gerektiğini söyleyen Özer, aramalara kaynak yaratmak amacıyla, kârlı yıllarda kârın bir bölümünün rezerv tüketim payı olarak ayrılması ve ayrılan payın vergi matrahından indirilmesi ile şirketlerin daha fazla arama faaliyeti yapmasının sağlanması gerektiğini anlattı.
750 bin kişiye istihdam
Madencilik sektörünün doğrudan ve dolaylı olarak 750 bin kişiyi istihdam ettiğini belirten Özer, maden bulunduğu yerden çıkartıldığı için 750 bin kişilik istihdamın Türkiye'nin farklı bölgelerinde oluştuğunu ve böylece iç göçe karşı da önemli bir tedbir niteliği taşıdığını açıkladı. Özer, "Sorunlar çözümlendiği takdirde; sektöre yerli ve yabancı sermaye girişi artacak, ülkenin maden potansiyeli ortaya çıkarılacak, yeni maden işletmeleri açılacak, önemli istihdam artışı sağlanacak. Ayrıca hali hazırdaki maden cevheri ithalatımız azalacak, ülkemiz sanayinin hammadde ihtiyaçları yerli kaynaklardan karşılanacak, rekabet gücümüz artacak ve böylece ihracatımız her yıl ortalama yüzde 10 büyüyecek." diyerek sözlerini tamamladı.
Kaynak: Dünya