Enerji Verimliliği Strateji Belgesi ile 2023 yılında Türkiye'nin GSYİH başına tüketilen enerji miktarının (enerji yoğunluğunun) 2011 yılı değerine göre en az yüzde 20 azaltılması hedeflenmekte stratejik amaçlar, hedefler ve eylemler belirlenmektedir.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı koordinatörlüğünde kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarının katılımları ile hazırlanan "Enerji Verimliliği Strateji Belgesi 2012-2023" Yüksek Planlama Kurulu'nca kabul edilerek 25.02.2012 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Enerji Verimliliği Strateji Belgesi'ne göre;
1998-2008 döneminde Türkiye'nin toplam nihai enerji tüketimindeki yıllık ortalama artış oranı yüzde 3, 81'dir. Aynı dönem için yıllık ortalama artışların sanayi sektöründe yüzde 3, 56, konut sektöründe yüzde 3, 49, ulaştırma sektöründe yüzde 4, 07, hizmet sektöründe ise yüzde 7, 44 civarında olduğu görülmektedir.
Bireysel araç kullanımının artmasından ve hizmet sektöründeki yatırımlardan dolayı son 10 yılda kaydedilen en büyük artışların bu iki sektörde olduğu dikkat çekmektedir.
Türkiye'de gelir düzeyindeki büyümeyle beraber yük ve yolcu taşımasında büyük bir artış olmuş, hatta taşımadaki bu artış gelir düzeyindeki büyümenin neredeyse 2 katı oranında gerçekleşmiştir. Dolayısıyla, ulaştırmadan kaynaklı emisyon miktarı göreceli olarak düşük olsa da emisyonlardaki artış hızı son derece yüksektir.
Türkiye'de ulaştırmadan kaynaklanan CO2 emisyonu gelişmiş ülkelerdeki emisyon miktarının altında olmakla beraber, artış hızının çok yüksek olması nedeniyle mevcut gelişme eğilimleri değiştirilmezse Türkiye'de sera gazı emisyonunun ciddi boyutta artacağı ve ulaştırma sektörünün bu süreçte başlıca rolü oynayacağı açıktır. Taşımacılığın en ağırlıklı olarak gerçekleştiği tür olarak karayolları, ulaştırma sektöründen kaynaklı CO2 emisyonlarında en yüksek paya sahiptir.
Enerji Verimliliği Strateji Belgesi ile sonuç odaklı ve somut hedeflerle desteklenmiş bir politika seti belirlenmesi ve hedeflere ulaşmak için yapılması zorunlu eylemlerin, bu eylemlerin yerine getirilmesinden sorumlu kuruluşlarla birlikte tanımlanması, kamu kesimi, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarla birlikte tanımlanması, kamu kesimi, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarının katılımcı bir yaklaşımla ve işbirliği çerçevesinde hareket etmesinin sağlanması amaçlanmıştır.
Enerji Verimliliği Strateji Belgesi ile 2023 yılında Türkiye'nin GSYİH başına tüketilen enerji miktarının (enerji yoğunluğunun) 2011 yılı değerine göre en az yüzde 20 azaltılması hedeflenmekte stratejik amaçlar, hedefler ve eylemler belirlenmektedir.
1- Stratejik amaçlar ;
Sanayi ve hizmetler sektöründe enerji yoğunluğunu ve enerji kayıplarını azaltmak,
Binaların enerji taleplerini ve karbon emisyonlarını azaltmak, yenilenebilir enerji kaynakları kullanan sürdürülebilir çevre dostu binaları yaygınlaştırmak,
Enerji verimli ürünlerin piyasa dönüşümünü sağlamak,
Elektrik üretim, iletim ve dağıtımında verimliliği artırmak, enerji kayıplarını ve zararlı çevre emisyonlarını azaltmak,
Motorlu taşıtların birim fosil yakıt tüketimini azaltmak, kara, deniz ve demiryollarında toplu taşıma payını artırmak ve şehiriçi ulaşımda gereksiz yakıt sarfiyatını önlemek,
Kamu kesiminde enerjiyi etkin ve verimli kullanmak,
Kurumsal yapıları, kapasiteleri ve işbirliklerini güçlendirmek, ileri teknoloji, kullanımını ve bilinçlendirme etkinliklerini artırmak, kamu dışında finansman ortamları oluşturmaktır.
2- Hedef;
Motorlu taşıtların birim fosil yakıt tüketimini azaltmak, yük ve yolcu taşımacılığında demiryollarının ve şehir içinde toplu taşımanın payını artırmak ve şehir içi ulaşımda gereksiz yakıt sarfiyatını önlemek ve çevreye zararlı emisyonlarını düşürmektir.
3- Hedefe ulaşmak için yapılacak eylemler;
3.1 Eylemin Konusu: Emisyon seviyesi düşük çevre dostu (yürürlükteki tip onayı mevzuatına uygun) küçük motor hacimli, yakıt pilli veya elektrikli hibrid araçların özendirilmesi ve ekonomik ömrünü doldurmuş araçların kademeli olarak trafikten çekilmesi.
Yapılacak İşlem ve Açıklama: Maliye Bakanlığı tarafından belirlenecek kriterler çerçevesinde, Avrupa Birliği'ne ve OECD'ye üye ülkelerdeki uygulamalar dikkate alınarak, taşıt araçlarında çevreci vergileme rejimine geçilmesine yönelik çalışmalar yapılacaktır.
İşlemin Tamamlanma Süresi: İlgili kanunlarda değişiklik yapılmasına dair kanun tasarısı hazırlıkları ve mevcut kanunlar çerçevesinde yapılabilecek ikincil mevzuat düzenlemeleri, belgenin yayım tarihinden itibaren yirmi dört (24) ay içinde yapılacaktır.
3.2 Eylemin Konusu: Büyük şehirlerde, toplu taşımayı ve yakıt sarfiyatını öncelikle gözeten, toplu taşıma istasyonlarında bisiklet ve araç parkı alanları oluşturarak ulaşım sistemlerinin birbirini desteklediği ulaşım master planlarının yürürlüğe konulması
Yapılacak İşlem ve Açıklama: Büyükşehir Belediyesi bulunan illerde, ulaşım master planları hazırlanarak yürürlüğe konulacaktır.
İşlemin Tamamlanma Süresi: Ulaşım master planları belgenin yayım tarihinden itibaren yirmi dört (24) ay içinde hazırlanacak ve yürürlüğe konulacaktır.
3.3 Eylemin Konusu: Karayolu taşımacılığının toplam taşımacılık içindeki payının azaltılması, karayoluna alternatif ulaştırma türlerinin altyapısının yeterince geliştirilmesi, yük ve yolcu taşımacılığında deniz ve demiryollarının payını artırılması
Yapılacak İşlem ve Açıklama: Demiryolu ağı genişletilerek yolcu ve yük taşımacılığında demiryollarının payı artırılacak, hızlı tren projelerine önem verilecek ve yaygınlaştırılacak, mevcut demiryolları altyapısı modernize edilecek, demiryolu ağı sanayi bölgeleri dikkate alınarak planlanacak ve genişletilecek, kısa mesafeli deniz ve göl taşımacılığı yaygınlaştırılacak, demiryolu altyapısı geliştirilecek ve deniz-taksi gibi küçük deniz taşıma araçları kıyı bölgelerinde yaygınlaştırılacaktır.
İşlemin Tamamlanma Süresi: Belgenin yayım tarihinden itibaren yirmi dört (24) ay içinde ilgili kanunlarda değişiklik yapılmasına dair kanun tasarısı hazırlıkları ve yürürlükteki kanunlar çerçevesinde yapılabilecek ikincil mevzuat düzenlemeleri yapılacaktır.
3.4 Eylemin Konusu: Ulaşımda enerji verimliliğinin artırılması ve ağ verimliliğinin sağlanması için bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanıldığı akıllı trafik yönetimi uygulamaları ve akıllı ulaştırma sistemlerinin yaygınlaştırılması
Yapılacak İşlem ve Açıklama: Akıllı ulaşım sistemlerinin kurulması için gerekli kaynak oluşturularak, sistem teknik altyapısı güçlendirilecek ve gerekli Ar-Ge çalışmaları yapılacaktır.
İşlemin Tamamlanma Süresi: Belgenin yayım tarihinden itibaren yirmi dört (24) ay içinde ilgili kanunlarda değişiklik yapılmasına dair kanun tasarısı hazırlıkları ve yürürlükteki kanunlar çerçevesinde yapılabilecek ikincil mevzuat düzenlemeleri yapılacaktır.
3.5 Eylemin Konusu: Ulaştırma türlerinin, teknik ve ekonomik açıdan en etkin oldukları yerlerde kullanılmasını esas alan "Kombine Taşımacılık Stratejisi" doğrultusunda, özellikle yük taşımacılığında düzenlemeler yaparak karayolu yükünün uzun mesafeli kitlesel taşımalar durumunda demiryoluna ve denizyoluna kaydırılması, karayolunun, kapıdan kapıya taşıma ilkesinin gereği olan başlangıç ve son kesimlerdeki taşımalarda etkin biçimde kullanılması, özellikle yük ve yolcu taşımacılığında çok-modlu taşımacılığın yaygınlaşması.
Yapılacak İşlem ve Açıklama: Limanlar ile demiryolu ve karayolu bağlantıları güçlendirilecek, lojistik merkezler ve aktarma alanlarının sayısı arttırılacak, özel (tahsisli) otobüs yolları/şeritleri uygulamaları hayata geçirilecek, kentlerin denizyolu, demiryolu gibi olanakları kullanılarak toplu taşımada tür çeşitliliği sağlanacak, büyük şehirlerde hızla gelişen banliyölerden şehir merkezine ulaşımın hafifli raylı sistemlerle sağlanması desteklenecektir.
İşlemin Tamamlanma Süresi: Belgenin yayım tarihinden itibaren yirmi dört (24) ay içinde ilgili kanunlarda değişiklik yapılmasına dair kanun tasarısı hazırlıkları ve yürürlükteki kanunlar çerçevesinde yapılabilecek ikincil mevzuat düzenlemeleri yapılacaktır.
Taşımacılık Sektörü , son dönemlerde sektörle ilgili olarak yapılan düzenlemeleri dikkatle izlemeli, gelecekle ilgili planlarını ve programlarını gözden geçirmelidir.
"Demiryolu geleceğimizdir"
Kaynak: Yaşar Rota / Transport